Triest, rok 1867. Hrabia Sandorf, żarliwy węgierski patriota, konspiruje ze swymi przyjaciółmi, Bathorym i Zathmarem, by uwolnić jego kraj od dominacji austriackiej. Zaszyfrowane pismo na które czekał zostało przechwycone przez Sarcany’ego i Zirone, dwóch awanturników poszukujących łatwych zysków. Razem ze wspólnikiem, bankierem Toronthalem, Sarcany kradnie siatkę pozwalająca zdeszyfrować wiadomość i poznaje jej treść. Po donosie do Austriaków spiskowcy zostają wtrąceni do więzienia, a donosiciele otrzymują w wynagrodzeniu część fortuny hrabiego. W wyniku krótkiego śledztwa, trzej mężczyźni zostają skazani na karę śmierci. Sandorfowi i Bathory’emu udaje się uciec z baszty Pisino, dotrzeć na wybrzeże morskie, gdzie znajdują schronienie u rybaka. Nadal jednak dotykają ich nieszczęścia: ponownie zadenuncjowani przez niejakiego Carpenę, muszą uciekać. Bathory zostaje schwytany a Sandorfowi daje się uciec pod gradem kul. Piętnaście lat później. Tajemniczy doktor Antékirtt krąży po basenie Morza Śródziemnego, starając się opiekować ludnością. W Raguzie, szczególnie interesuje się wdową Etienne Bathory i jej synem Pierre’em, który jest zakochany w Savie, córce Toronthala. Poza tym wynagradza dwóch artystów jarmarcznych, Pescadę i Matifou, którzy uratowali jego statek od zderzenia, przyjmując ich do swej służby. Sarcany, zrujnowany przez hazard, przybywa do Raguzy, gdzie siłą szantażu, otrzymuje rękę Savy. Pierre Bathory, jego rywal w tej sprawie, zostaje zasztyletowany przez niego i uznany przez doktora Antékirtta za martwego. W gruncie rzeczy, lekarz pogrążył młodzieńca w głębokim hipnotycznym śnie. Nagły donos pani Thoronthal na szczęście odsuwa w czasie małżeństwo dziewczyny. Antékirtt wydobywa z grobu ciało Pierre’a i przywraca młodzieńca do życia. Pierre odkrywa wtedy, że jego protektorem jest nie kto inny, jak hrabia Sandorf, który przekonuje go, by z rezygnował z miłości do Savy, córka zdrajcy. Na wyspie Antékirtta hrabia założył kwitnącą osadę, która przyciąga pożądliwość senusitów z Cyrenajki. Ta wyspa służyła mu również jako baza wypadowa, by osaczać donosicieli odpowiedzialnych za śmierć jego przyjaciół. Po twardej walce na Sycylii, gdzie został zabity Zirone, udało się mu schwytać Carpenę i Toronthala; pozostawał tylko Sarcany, ale on był nieuchwytny. Łotr, aby zmusić Savę do małżeństwa i zawładnąć jej fortuną, więzi ją bezprawnie w jednej kryjówce Senusitów w Tétuanie. Jednak odwaga Pescade w połączeniu z siłą Matifou pozwolą dziewczynie na ucieczkę. Wtedy dowiaduje się, że nie jest córką Toronthala, ale Sandorfa, którą zabrano po jego aresztowaniu i do tej pory uchodziła za martwą. Teraz, kiedy już nikt więcej nie sprzeciwia się małżeństwu Pierre’a i Savy, flotylla Senusistów atakuje wyspę Antékirtt. Obrońcy odpierają atak i udaje się im złapać Sarcany’ego. Trzej zdrajcy wreszcie znajdują się w rękach Mathiasa Sandorfa. Skazani na śmierć, czekając na fatalny moment, odizolowani na wysepce w pobliżu Antékirtty. Jednak pluton egzekucyjny nie będzie miał nic do roboty, ponieważ wysepka była zaminowana, a jeden z nędzników przypadkowo doprowadza do straszliwej eksplozji. Po ślubie Pierre’a i Savy, Sandorf i jego przyjaciele zabiorą się za rozszerzanie swej posiadłości i stworzą aktywny ośrodek badań naukowych.

Bolid należy do powieści niewydanych za życia Juliusza Verne’a. Po raz pierwszy ukazał się w roku 1909 pod tytułem Łowcy meteorów, przygotowany do druku przez syna pisarza Michela, który poprawiał i dość dowolnie przerabiał rękopisy ojca, nie chwaląc się bynajmniej tym swoistym „współautorstwem”. Wykorzystując rękopis Bolidu, Michel rozbudował tekst, dodał nowe postaci i wątki, inne zaś okroił. Odnalezienie u potomków wydawcy Juliusza Verne’a maszynopisów z roku 1905 umożliwiło odtworzenie pierwotnej wersji powieści, którą oddajemy w ręce Czytelników.* Zaprzyjaźnione rodziny Forsythów i Hudelsonów należą do elity miasta Whaston w amerykańskim stanie Wirginia. Związki obu rodzin mają się wkrótce jeszcze zacieśnić dzięki małżeństwu Francisa Gordona, siostrzeńca i wychowanka pana Forsytha, oraz Jenny, córki doktora Hudelsona. Sprawy się komplikują, gdy Dean Forsyth i Sydney Hudelson, obaj będący astronomami amatorami, zaczynają toczyć spór o pierwszeństwo odkrycia obiegającego Ziemię bolidu. Kiedy okazuje się, że jądro meteoru składa się z czystego złota, ich konflikt przybiera na sile, opierając się nawet o miejscowego sędziego pokoju, który jednak odmawia jego rozstrzygnięcia. Obaj adwersarze cofają zgodę na ślub swoich podopiecznych, którego termin był już ustalony. Wkrótce świat obiega wiadomość, że sporny bolid zwalnia i gigantyczna bryła złota spadnie zapewne na powierzchnię Ziemi. Międzynarodowa Komisja złożona z przedstawicieli państw, ponad którymi przebiega orbita bolidu, ma zadecydować o podziale cennego kruszcu między zainteresowane strony, ale nie dochodzi do porozumienia. Tymczasem uczeni ogłaszają, że miejscem upadku bolidu będzie jedna z wysp grenlandzkich. Spór o podział złota traci rację bytu – ma się ono stać własnością Danii, której zamorskim terytorium zależnym jest Grenlandia. O jakichkolwiek prawach obu zwaśnionych odkrywców nikt poza nimi samymi już nawet nie wspomina. Na miejsce spodziewanego upadku meteoru ciągną statki wiozące ciekawskich, którzy pragną być świadkami spektakularnego wydarzenia. Są wśród nich pan Forsyth i doktor Hudelson, którym towarzyszy Francis Gordon, wciąż dążący do pogodzenia wuja i niedoszłego teścia. Nadzieję na to daje fakt, że obu rywali zaczyna łączyć wspólna niechęć do przedstawiciela duńskiego rządu, którego postrzegają jako złodzieja „ich” bolidu. Kiedy wreszcie meteor istotnie spada na wyspę, nie sposób się do niego zbliżyć, tak jest rozżarzony. Podczas gdy wszyscy zastanawiają się, jak długo przyjdzie czekać na jego ostygnięcie, bolid, który wylądował na płaskowyżu za stromym klifem, zsuwa się do morza i eksploduje. Wobec anihilacji przedmiotu ich sporu dwaj rywale się godzą ku niekłamanej radości Francisa, który po powrocie do Whastonu może wreszcie poślubić Jenny. Nie mniej cieszą się ci, którzy nie bez słuszności przewidywali, że pojawienie się tak wielkiej ilości złota zachwiałoby rynkami finansowymi świata, przynosząc ostatecznie rodzajowi ludzkiemu więcej szkody niż pożytku.

Jesteśmy w 1862 roku. Wojna secesyjna, która trwa od dziesięciu miesięcy, wydaje się oszczędzać stan Florydy, chociaż jest sygnalizowane zbliżanie się oddziałów Nordystów. James Burbank, bogaty gospodarz z okolic Jacksonville, nie ukrywa jego abolicyjnych przekonań, co ściąga na niego nienawiść Texara, Hiszpana o wątpliwej przeszłości. Podejrzewany o różne akty rozboje nigdy nie zostaje skazany, ponieważ zawsze dostarcza niezbite alibi. Z powodu wyzwania Burbank ogłasza uwolnienie swoich niewolników. Texar, który obalił władze { miasta, decyduje wtedy, by wypędzać nowo wyzwolonych. Atakuje oraz podpala plantację i korzysta z zamieszania, by porwać Dianę, córkę Burbanka i jego mamka, Zermah. Gilbert, starszy syn Burbanka, oficer marynarki federalnej, powraca potajemnie chcąc zobaczyć swoich rodziców. Odjeżdżając, zostaje schwytany przez Południowców podczas gdy Marsowi, jego służącemu, udaje się uciec i dotrzeć do kanonierek Nordystów. Młodzieniec i ojciec oskarżeni o szpiegostwo mają zostać rozstrzelani następnego, jeżeli okręty federalne, zablokowane przez barierę na rzece, nie zdążą na czas zdobyć portu. Podczas nocy opatrznościowa burza pozwala kanonierkom przeskoczyć przeszkodę. Burbankowie zostają uwolnieni, a z kolei zamknięty Texar, oskarżony o porwanie dziecka, ma się znaleźć przed trybunałem. Ale łotr jeszcze raz przedstawi alibi, że jest które całkowicie niewinny i Burbank musi uwolnić człowieka, który więzi jego córkę w nieznanym miejscu. Rzeczywiście, Diana i jej mamka były zostały zabrane w głąb bagien Everglades, do tajnej kryjówki Texara. W tym miejscu Zermah przypadkowo niewiarygodną machinację: Texar ma brata bliźniaka i, dzięki temu doskonałemu podobieństwu, może sobie tworzyć niepodważalne alibi. Odważna Metyska ucieka z dziewczynką, ale jeden z dwóch braci ją ściga. Podczas gdy udaje się mu je schwytać, przybycie Burbanka w towarzystwie marynarzy z obozu Północy odwraca sytuację. Postanowiony i oskarżony o zbrodnie wojenne, Texar staje przed plutonem egzekucyjnym. Wtedy dołącza jego brat bierze część odpowiedzialności na siebie. Dwaj mężczyźni, trzymając się za ręce, zostają rozstrzelani. Po powrocie na plantację rodzina Burbanków przedsięweźmie działania, by podnieść ją z ruiny, a Gilbert poślubi Alice Stannard, jego przyjaciółkę z dzieciństwa.

Rok 1881. Bracia Melvill, mili szkoccy pięćdziesięciolatkowie, prowadzą spokojne i dobrze ułożone życie. Wychowywali swoją siostrzenicę, sierotę, Helene Campbell, z niezwykłą czułością i poświęceniem. Ci dwaj kawalerowie, którzy przebaczają jej wszystkie kaprysy, także łatwo ulegają jej, gdzie ona decyduje nagle by zobaczyć Zielony Promień. Należy sprecyzować , że wspomniany promień pojawia się przez sekundę w chwili gdy słońce chowa się na doskonale czystym morskim horyzoncie. W ciągu podróży z Glasgow do Oban, Helena zwraca uwagę na będącą w niebezpieczeństwie łódź. Dzięki jej interwencji, udaje się wyciągnąć z wirów strasznego prądu Oliviera Sinclaira, czarującego artystę malarza. Od pierwszego wejrzenia podoba się Helenie, ponieważ jego marzący i poetycki charakter jest identyczny z charakterem dziewczęcia. Natomiast ona nie cierpi Aristobulusa Ursiclosa, pedantyczny i śmieszny młodzieńca, którego jej wujkowie planują z nią poślubić. Ten nieznośny osobnik jeszcze pogarsza swoją sprawę, sprawiając, że dwukrotnie nie może ona zaobserwować mitycznego promienia. Aby uciec od tego nieszczęśnika, mała grupa udaje się do Staffę, niezamieszkałą bazaltową wyspę, na której znajduje się słynna grota Fingala. Tam, po zbyt długiej medytacji, dziewczyna zostaje zablokowana przez burzę. Olivierowi udaje się do niej dotrzeć, ryzykując życie, a po strasznej nocy przynosi ją do wujków. W końcu, wieczorem, powstają idealne warunki do obserwacji Zielonego Promienia: podczas krótkiej chwili wszyscy są oszołomieni tym zjawiskiem. Wszyscy… za wyjątkiem Oliviera i Heleny, którzy się w siebie wzajemnie wpatrywali się wzajemnie i odkryli, dokładnie w tym momencie, uczucie bardziej bogate i trwalsze niż to dostarczone przez efemeryczne promieniowanie. Następnie, po swoim małżeństwie z Heleną, Olivier będzie malować „zachód słońca”, w którym będzie można podziwiać wspaniały promień zielony… „Jakby został malowany płynnym szmaragdem”.

Rok 1852. Joam Garral, mający czterdzieści osiem lat, jak się wydaje, powinien być zadowolony ze swego życia. Właściciel dużej hacjendy w Iquitos (Peru) jest żonaty i ma dwójkę dzieci, które go miłują: Benita i Minhę. Tymczasem ten człowiek nie jest całkiem szczęśliwy i wydaje się, że ciągnie się za nim jakaś dramatyczna przeszłość. Minha przed poślubieniem lekarza Manoela Valdeza, przyjaciela jej brata, z całą rodziną decyduje się udać do Belem w Brazylii, leżącego więcej niż trzy tysiące kilometrów od miejsca zamieszkania. By spłynąć nurtem Amazonki, Joam Garral buduje olbrzymich rozmiarów jangadę, prawdziwą pływającą wieś mającą domki, składy i kaplicę. Dzięki kaprysowi Liny, damie do towarzystwa Minhy, wędrowny fryzjer Fragoso zostaje uratowany przed powieszeniem się, na które zdecydował się w chwili rozpaczy. On także wsiada na pokład olbrzymiej tratwy, która powoli dalej spływa meandrami rzeki. W czasie podróży, na jej pokładzie pojawia się awanturnik o nazwisku Torrès. Otóż ten nowo przybyły doskonale zna przeszłość Garrala, niesprawiedliwie oskarżonego i skazanego na śmierć dwadzieścia sześć lat wcześniej za zbrodnię popełnioną przez kogoś innego. On proponuje mu odstąpienie dokumentu dowodzącego o jego niewinności w zamian za rękę jego córki. Szantażyście zostaje udzielona odmowa, lecz przy okazji dowiaduje się, że Joam zamierza złożyć rewizję procesu za pośrednictwem znajomego sędziego. Zadenuncjowany przez Torrèsa, Garral (jego prawdziwe nazwisko brzmi Dacosta), zostaje złapany i uwięziony; na nieszczęście sędzia, który był przekonany o jego niewinności, nagle umiera. To jego zastępca, Vicente Jarriquez, człowiek prawy ale bardzo przezorny, przejmuje wszystkie dokumenty. Benito wyzywa wtedy Torrèsa na pojedynek, zabija go i odzyskuje dokument, który ma zrehabilitować jego ojca: zaszyfrowane pismo, nie do odczytania, jeżeli nie posiada się klucza do szyfru. Sędzia Jarriquez próbuje rozgryźć dokument, ale, pomimo swej zaciętości to mu się nie udaje. Tymczasem zbliża się dzień egzekucji Joama Garrala. Fragoso, który ze swej strony prowadził śledztwo, ujawnia sędziemu, że prawdziwy winny, zwany Ortega, który nie żyje już od kilku miesięcy, był autor informacji, w której przyznał się do potwornej zbrodni. Ta wieść oświetla umysł Jarriqueza, który pojmuje, że nazwisko „ORTEGA” jest kluczem kryptogramu; natychmiast go przetłumacza i wstrzymuje wykonanie wyroku. Joam, który wreszcie może znowu przyjąć swe prawdziwe nazwisko Dacosta, zostaje oczyszczony ze wszystkich podejrzeń i zrehabilitowany. Powróci na swoją plantację po podwójnym małżeństwie Manoela z Minhą oraz Fragoso z Liną.

Rok 1862. W Norwegii, w prowincji Telemark, dama Hansen mogłaby żyć szczęśliwie, gdyż posiada najlepiej prosperujący zajazd w regionie, a jej dzieci, Joël i Hulda, bardzo ją kochają. Na nieszczęście, dzielna kobieta, rzuciwszy się w ryzykowne spekulacje finansowe, staje się dłużniczką lichwiarza Sandgoïsta, który tylko czeka na przychylny moment, by przywłaszczyć sobie jej dobra. Ze swej strony Hulda bardzo niepokoi się o jej narzeczonego Ole Kampa, który wypłynął na połowy w okolicy ławice Nowej Fundlandii: nie dochodzą do niej listy od marynarza, a tym czasem mówi się o straszliwych burzach w tym regionie. Profesor Hog z Christiania, przybywa do tej prowincji. Nieostrożny turysta znalazłby bez wątpienia śmierć w wodospadzie Rjukan, gdyby Joël i Hulda nie wyciągnęli go z tego niebezpieczeństwa. Wkrótce do dziewczęcia dochodzi straszna nowina pod postacią losu na loterię (numer 9672), na którego odwrocie jest zapisane krótkie pożegnanie jej narzeczonego, który napisał to w chwili gdy tonął jego statek. Chociaż los, umieszczony w butelce, został wyłowiony, to nie odnaleziono żadnego pozostałego przy życiu na miejscu katastrofy. Jako że nieszczęścia chodzą parami, Sandgoïst przeprowadza egzekucję długu i otrzymuje los w zamian za odstąpienie od spłaty, pod który był zastawiony zajazd pani Hansen. Należy zauważyć, że ten papierowy świstek, otoczony romantyczną aurą przez całą norweską prasę, nagle zyskuje wielki rozgłos. Miły Sylvius Hog, który bardzo lubi rodzinę Hansenów, korzysta ze swoich stosunków, by otrzymać zgodę na wysyłanie awiza na miejsce rozbicia okrętu, ale poszukiwania okazują się bezowocne, ku wielkiej rozpaczy nieszczęśliwej rodziny. W dzień odbywania się loterii, numer 9672 wygrywa główną nagrodę wynoszącą sto tysięcy marek i jakiś człowiek wychodzi do przodu, by ją odebrać. Otóż tym osobnikiem nie jest Sandgoïst, lecz marynarz Ole Kamp, cudownie ocalony i, na dodatek, posiadający ten los! Wyjaśnienie tej nagłej zmiany akcji jest takie: Hog odkupił los od Sandgoïsta, by go ofiarować młodzieńcowi, jako jedyny wiedząc, e Ole Kamp uniknął śmierci. Jeżeli rodzina Hansen odnalazł szczęście, wściekłość i zawód będą udziałem zbyt chciwego lichwiarza. Naturalnie Ole i Hulda pobiorą się, a profesor Hog, ich dobroczyńca, otworzy bal z panną młodą.

Rok 1880. Tubylcy z magellańskiego archipelagu wielbią zagadkowego i dobrego człowieka, który już od lat otacza ich opieką. Nadali mu przydomek Kaw-djer (Dobroczyńca). Ten osobnik żyje w towarzystwie Fuegeńczyków: Karoly’ego i jego syna, Halga, którego darzy prawie ojcowskim uczuciem. Dowiedziawszy się, że Chile i Argentyna podzieliły między siebie ten region, Kaw-djer, zwolennik anarchizmu, odczuwa głęboką gorycz. Ratuje on rozbitków z „Jonathana”, statku emigrantów, wyrzuconego na brzeg wyspy Hoste, blisko przylądka Horn. Pasażerowie decydują pozostać na wyspie i ją skolonizować, a wtedy Chile proponuje niezależność tej ziemi w zamian za podniesienie jej dobrobytu. Pomiędzy tym tysiącem rozbitków, wyrwanych z korzeniami z różnych narodowości, znajdują się uczciwi pracownicy, ale także liczni awanturnicy, a nawet dwaj polityczni teoretycy, Beauval i Dorrick, którzy zaczynają walczyć ze sobą w imię swych partykularnych ideałów. Kaw-djer sympatyzuje najpierw z Rhodesem, a później z Hartlepoolem, bosmanem statku; interesuje się także dwoma chłopcami okrętowymi: Dickiem i Sandem. Dzięki zręcznemu manewrowi, Beauvalowi udaje się zostać obranym gubernatorem wyspy, ale jego niekompetencja w zarządzaniu zachęca do rozruchów i plądrowania. Rhodes i Hartlepool odzyskują z ładunku statku fuzje, tworzą milicję, integrują ludzi i zaklinają Kaw-djera, by stanął na jej czele. Wobec bliskiego niebezpieczeństwa ten akceptuje propozycję, jednak całkowicie świadomy tego, że ten wybór niweczy jego libertyńskie idee. Bardzo szybko, w imię odpowiedzialności, na nowo modeluje miasto, a następnie zapewnia sobie pomoc wykwalifikowanych robotników, którzy budują infrastrukturę wyspy Hoste. Wszystko to nie podoba się Dorrickowi i jego akolitom, którzy decydują się na wyeliminowanie nowego przełożonego. Dzięki interwencji Dicka i Sanda, spisek zostaje odkryty, a spiskowcy zabici podczas eksplozji ich własnej bomby. Na nieszczęście dwoje dzieci płaci wielką cenę za swe poświęcenie: Sand ma połamane nogi, a Dick, strasznie przeżywszy ten dramat, doznaje udaru mózgu. Kaw-djerowi udaje się ich uratować, ale Sand pozostanie chorowity. Kolonia zaczyna powoli prosperować, kiedy nagle zagraża jej poważna groźba inwazji patagońskich rabusiów. Kaw-djer, ujawniając swe talenty stratega, pomimo mniejszej ilości swych wojsk, zadaje im klęskę. W 1890 roku wyspa dochodzi do pełnego rozkwitu i teraz emigranci żyją w pełnym dostatku. Halg żeni się, Dick i Sand dorastają, i wszyscy trzej rozwijają harmonijnie swoje przymioty. Jednak przypadkowe odkrycie złotonośnych żył wywraca wszystko do góry nogami. Koloniści porzucają wszelkie swoje zwykłe zajęcia, by oddawać się poszukiwaniom, przez co wali się cała gospodarka. Ponadto przybywają tysiące poszukiwaczy złota i sieją nieporządek. Kaw-djer próbuje ich wypchnąć z ziemi, ale wobec ich agresywności każe otworzyć do nich ogień. Setki ludzi pada pod kulami, a pozostali przy życiu uciekają. Wyspa jest uratowana, ale za jaką cenę! Kaw-djer, bardzo doświadczony tym wydarzeniem, przechodzi ciężki kryzys umysłowy, spotęgowany jeszcze interwencją Chile, które to państwo poddaje w wątpliwość niezależność wyspy i jednocześnie pożąda jej bogactw. Dowiadujemy się też, że ten wyjątkowy człowiek jest potomkiem europejskiej rodziny królewskiej, której nazwiska jednak nie poznamy. Negocjuje z władzą warunki istnienia kolonii i wyznacza Dicka na swego następcę.

Nantes, marzec roku 1839. W podupadłym, chylącym się ku ruinie kościółku Świętego Mikołaja zgromadził się rzadko tu widywany tłum wiernych. Powodem tak gromadnego przybycia jest wizyta kaznodziei, który wracając z pielgrzymki do Ziemi Świętej, pragnie wygłosić kazanie dla mieszkańców Nantes, podzielić się z nimi wspomnieniami z miejsc najświętszych dla chrześcijanina. Czemu na miejsce swego kazania wybrał akurat tę, a nie inną świątynię Nantes, tego nikt z zebranych nie wie. Podczas gdy nieludzko stłoczeni ludzie z rosnącą niecierpliwością oczekują przybycia kaznodziei, urywa się stary dzwon wzywający wiernych na kazanie. Jego upadek wstrząsa starą świątynią, która lada chwila grozi zawaleniem. Wybucha panika, uciekający z ciasnego wnętrza ludzie tratują jedni drugich. Są zabici i ranni. Tak zaczyna się pierwsza powieść Juliusza Verne’a, nad którą początkujący pisarz, wówczas niespełna dwudziestoletni, pracował w latach 1846-1847, a której nigdy nie ukończył. Jej rękopis odnaleziono w zbiorach spadkobierców Verne’a, które zostały odkupione przez Nantes, rodzinne miasto pisarza. Po raz pierwszy ukazała się drukiem w Manuskryptach nantejskich w 1991 roku pod tytułem Ksiądz w roku 1835. Powieść przesycona atmosferą tajemniczości i grozy, w której nie brak mrocznych sekretów z przeszłości, gwałtownych namiętności, zbrodni, zemsty, czarnej magii, w której występuje demoniczny bohater i jego szlachetny antagonista, i oczywiście piękna, niewinna dziewczyna, to w czystej postaci romans grozy, na pierwszy rzut oka zaskakujący w dorobku autora kojarzonego głównie z literaturą podróżniczą i fantastycznonaukową. Gdy jednak spojrzeć na mniej dziś poczytne powieści i opowiadania Verne’a, a nawet na te należące do głównego kanonu jego pisarstwa, można zauważyć, że niektóre wątki i motywy w nich obecne miały swoje zalążki w owym właśnie młodzieńczym Księdzu. Należą do nich bohaterowie opętani chorobliwą żądzą bogactwa i panowania nad światem, którzy dla osiągnięcia tego celu nie wahają się wstąpić w służbę Zła, klarowny podział na ludzi szlachetnych i nikczemnych, wreszcie sposób rysowania postaci kobiecych. Tyle że w dojrzałej twórczości motywy te poddane są pisarskiej dyscyplinie, lepiej umotywowane psychologicznie, oczyszczone z charakterystycznej dla młodości przesady, a miejsce czarnej magii jako narzędzia panowania nad światem zajmuje współczesna technika i potęga ponadprzeciętnego umysłu. Choć sam pisarz nigdy wprost do swojej młodzieńczej powieści nie wrócił, dla miłośników twórczości „Czarodzieja z Nantes” lektura jego wczesnego tekstu będzie z pewnością cennym przyczynkiem do refleksji nad tym, jak rozwijała się obfita i wbrew stereotypowej opinii różnorodna twórczość Juliusza Verne’a.

Akcja powieści, którą Juliusz Verne napisał w 1863 roku, rozgrywa się w roku 1960, a więc w dość odległej przyszłości z perspektywy autora i w dość odległej przeszłości z punktu widzenia czytelnika z XXI wieku. Michel Dufrénoy, syn muzyka, od śmierci ojca pozostaje pod opieką wuja Boutardin potentata finansowego. Jako poeta uchodzi za zakałę rodziny w społeczeństwie, które ceni tylko postęp techniczny i pogoń za zyskiem, w pogardzie ma zaś nauki humanistyczne, a sztukę sprowadziło do rangi trywialnej rozrywki. Zdobycie przez Michela nagrody Spółki Powszechnej Kredytowania Kształcenia w dziedzinie poezji tylko pogarsza sytuację. Na rozkaz Boutardina młody człowiek musi podjąć pracę w banku wuja. Zajęcie to jest dla niego źródłem udręki, pozwala jednak nawiązać przyjaźń z Quinsonnasem, kolegą z pracy, prywatnie i potajemnie muzykiem, wielbicielem twórczości ojca Michela. Oparciem jest dla niego także wuj Huguenin, bibliotekarz i miłośnik literatury, od którego Boutardin przez lata go izolował, a którego teraz Michel przypadkiem odnalazł. Przyjacielem wuja okazuje się pan Richelot, dawny nauczyciel łaciny Michela. Młody człowiek zakochuje się w Lucy, wrażliwej, podzielającej jego zainteresowania siostrzenicy i wychowanicy Richelota. Tymczasem jednak traci posadę w banku. Również praca dramaturga w Składnicy Dramatycznej, uzyskana dzięki protekcji Quinsonnasa, kończy się katastrofą. Michel ze swoją wrażliwością i talentem nie potrafi się bowiem nagiąć do wymogów masowej zespołowej produkcji pisarskiej. Uczucie łączące go z Lucy nie ma przed sobą perspektyw, zwłaszcza że wuj jego ukochanej również traci pracę na skutek likwidacji nikomu już niepotrzebnej katedry literatury klasycznej. Pozbawiony środków do życia, Michel walczy o fizyczne przetrwanie, lecz w bezdusznym pragmatycznym społeczeństwie jest to walka skazana na klęskę.

W 1865 roku, podczas wojny secesyjnej, pięciu Amerykanom z Północy, uwięzionym w mieście Richmond, udaje się umknąć Południowcom, „pożyczając” od nich rozpoznawczy balon. Pochwyceni przez huragan o ekstremalnej gwałtowności, w ciągu czterech dni pokonują więcej niż sześć tysięcy mil, i w końcu lądują na nieznanej wyspie Oceanu Spokojnego. W całej tej podniebnej odysei stracili wszystko i teraz będą zmuszeni do ponownego tworzenia wszelkich rzeczy własnymi rękoma, zaczynając od ognia. Inżynier Cyrus Smith, wspomagany przez Gedeona Spiletta, dziennikarza, wytwarza pierwsze narzędzia i pierwszą broń. Jego rozległa wiedza pozwala mu wyzyskiwać wszystkie zasoby wyspy, a jego manualna zręczność pozwoli na wykonanie wyrobów metalurgicznych, chemicznych i rolniczych, bez wątpienia prymitywnych, ale niezmiernie cennych. Marynarz Pencroff i służący Nab stają się farmerami, podczas gdy młody Harbert z sukcesami poluje i zbiera różne rośliny. Rozległa granitowa pieczara, którą uczynili zdatną do zamieszkania, ofiaruje im pewne schronienie, w którym będą stawiać czoło swej pierwszej zimie. Wkrótce koloniści wyspy, którą nazwali Wyspą Lincolna, mogą żyć w dostatku dzięki ich dobrze napełnionym spichlerzom i hodowaniu zwierząt. Odkrycie na przylądku skrzyni wypełnionej bronią, narzędziach i przeróżnymi instrumentami naukowymi znacznie wspomaga ich w codziennej pracy. Kto jednak zrobił im taki podarunek? Rzeczywiście, wydaje się, że jakaś życzliwa istota każdorazowo się objawia, kiedy oni znajdują się w kłopotach. Pencroff buduje niewielką łódź, która pozwala im udać się na położoną całkiem blisko wyspę Tabor. Osadnicy znajdują na niej Toma Ayrtona – byłego marynarza o zbrodniczej przeszłości – porzuconego tam od wielu lat, żyjącego bardzo nędznie, prawie przywróconego do stanu dzikości; inżynier Smith cierpliwością i dobrocią stara się przywrócić go cywilizowanemu światu. Ich bezpieczeństwo staje się poważnie zagrożone, gdy w zatoce rzuca kotwice piracki okręt. Tworząc niewielką, słabą gromadkę, sześciu mężczyzn czuje się osaczonymi w swej pieczarze. Jednak tajemniczy przyjaciel czuwa: podkłada pod okręt torpedę, a później całkowicie niszczy wszystkich pozostałych przy życiu piratów. Także on ratuje rannego, ogarniętego gorączką Harberta, dostarczając chininę niezbędną do jego wyzdrowienia. Ale kim on jest? Upływają miesiące. Pewnego dnia wulkan, który góruje nad wyspą, wybucha i fale lawy dewastują okoliczne równiny. Lakoniczna wiadomość zaprasza wtedy kolonistów, by udali się do morskiej groty. Tam, błyszczący całą swoją energią elektryczną unosi się na wodzie „Nautilus” kapitana Nemo, definitywnie zablokowany przez podwyższenie ściany skalnej. Nemo jest umierający, ale przed swoim odejściem z tego świata chce odkryć się przed Smithem i jego towarzyszami. Były buntownik krótko streszcza im swoje dzieje i ujawnia w jaki sposób wspomagał ich w różnych okolicznościach. zanim wyda ostatnie tchnienie, ofiarowuje im szkatułkę wypełnioną drogimi kamieniami. Zgodnie z jego wolą „Nautilus” staje się jego grobowcem, który ma zniknąć pod wodami groty. Morze, wdarłszy się w komina wulkanu, wywołuje eksplozję o niesłychanej gwałtowności, a z tajemniczej wyspy pozostaje tylko fragment granitowej skały, której czepiają się mieszkańcy wyspy, znowu tak samo ogołoceni ze wszystkiego, jak w czasie gdy się na niej pojawili. Wszystko wydaje się dla nich stracone, gdy w samą porę pojawia się jacht „Duncan”, dowodzony przez Roberta Granta i bierze na pokład ocalałych ludzi.

Trzeciego kwietnia 1897 roku całe Chicago postępowało za karawanem miliardera Williama J. Hypperbone’a przy śpiewach chórów, w rodzaju generalnej radości. Było prawdą, że nieboszczyk był częścią Klubu Ekscentryków! Brutalne uderzenie krwi do mózgu spowodowało, że opuścił ten świat, w czasie gdy on oddawał się swej ulubionej rozrywce, czyli grę w gęś. Jego testament także objawił się jako ekscentryczny: sześciu mieszkańców miasta, wyciągniętych losowo, będzie musiało przemierzać obszar Stanów Zjednoczonych według marszruty naśladującej perypetie tej antycznej gry. Zwycięzca ma odziedziczyć sześćdziesiąt milionów dolarów handlowca. Dodatek do testamentu przewidywał, że siódmy i tajemniczy zawodnik, potajemnie wyznaczony przez miliardera, będzie także brał udział pod inicjałem XKZ. Sześć wyznaczonych osób, wszystkie pochodzące z różnych klas społecznych, rzuciło się w podróż, korzystając z kolei żelaznej, statków i innych środków lokomocji, w rytm kubka z kostkami do gry, którym manipulował notariusz na oczach roznamiętnionej publiczności. W ciągu tego wyścigu każdy będzie dozna radosnych albo niemiłych przygód: sympatyczny artysta malarz szybko zacznie odczuwać sympatię do ładnej kasjerki; para drapieżnych lichwiarzy zrujnuje się na skutek pechowych zdarzeń; dynamiczny dziennikarz znajdzie okazję by napisać znakomite artykuły; tumanowaty czempion bokserski bez zająknienia będzie podążać za swoim trenerem, który myśli za niego; wreszcie, gniewliwy komodor w stanie spoczynku mimowolnie stanie się rekordzistą na próżno przebiegniętych kilometrów. Po wielu wysiłkach i trudach, po przebyciu z północy na południe i ze wschodu do zachód wielkiej części USA, zawodnicy dowiedzą się: po pierwsze, że wygrywającym nie jest kto inny, jak tajemniczy XKZ; po drugie, że pod tymi inicjałami ukrywał się „zmarły” Hypperbone! W rzeczywistości powrócił do życia ze stanu, który był tylko przejściowym stanem kataleptycznym, urządził potężną mistyfikację ze swego uroczystego pogrzebu i powziął myśl czerpania przyjemności z przypatrywania się działaniom sześciu osobników w grze w gęś o kolosalnych wymiarów. Wszystko skończyło się małżeństwem i wspaniałomyślnymi darami dla graczy sympatycznych, podczas gdy niesympatyczni, zmieszani i wściekli, powrócili do swoich domostw bez żadnej rekompensaty.

Jest rok 1859. Dwaj młodzi paryżanie Jacques i Jonathan zyskują szansę podróży na Wyspy Brytyjskie parowcem przewożącym towary pomiędzy Saint-Nazaire i Liverpoolem. Okazuje się jednak, że statek, którym mieli popłynąć, nie zawinie do Saint-Nazaire, tylko do Bordeaux. Nim więc postawią nogę na brytyjskiej ziemi, zwiedzają najpierw Nantes, gdzie na próżno oczekują na swój parowiec, a potem Bordeaux, dokąd udają się drogą morską. Oddalają się w ten sposób od celu swojej podróży, ale nie to jest głównym powodem, dla którego podróż dwóch przyjaciół autor określił mianem wstecznej. Eskapada bowiem, którą zaplanowali młodzi Francuzi, ma wieść tropem historii – zwłaszcza zaś śladami romantycznych bohaterów podziwianych przez Jacques’a i Jonathana powieści Waltera Scotta. Kiedy wreszcie ich statek zacumuje w porcie Liverpoolu, na zwiedzanie Anglii i Szkocji pozostanie im zaledwie tydzień. Ich wędrówka zaczyna więc przypominać współczesne wycieczki Japończyków, mknących od jednej atrakcji turystycznej do drugiej, choć przynajmniej bez nieustannych błysków aparatów fotograficznych. Paryżanie mają za mało czasu, aby dogłębnie poznać zwiedzane miejsca, dość jednak, by powziąć ogólne wrażenie. Czy raczej skonfrontować wrażenia z podróży ze swymi wcześniejszymi mniemaniami, złożonymi tyleż z fascynacji szkocką historią, ile z typowych dla Francuzów stereotypów na temat współczesnych im Anglików. Podróż wsteczna…, napisana przez Verne’a w latach 1859-1860, należy do wczesnych utworów pisarza i za jego życia nie była publikowana. Ten fabularyzowany reportaż z podróży zawiera niezwykle interesujące dla dzisiejszego czytelnika informacje na temat życia, obyczajów, upodobań kulinarnych, mody, środków transportu, bazy hotelowej w Wielkiej Brytanii czasów wiktoriańskich, a także na temat ówczesnej turystyki. Choć bowiem ludzie żyjący w połowie XIX wieku zdziwiliby się pewnie, słysząc termin „przemysł turystyczny”, podróżowanie dla przyjemności jak najbardziej jedni wówczas uprawiali, inni zaś czerpali z niego dochody.

Tatarskie hordy chana Feofara najeżdżają Syberię. Ich wojskowy szef, renegat Iwan Ogariew, eks-pułkownik armii cesarskiej, dąży do ostatecznego celu: zdobyć Irkuck, by zemścić się na wielkim księciu zablokowanym w tym mieście. Ponieważ komunikacja telegraficzna zostaje odcięta, car wysyła Michała Strogowa, swego najlepszego kuriera, by ten dostarczył wielkiemu księciu polecenia. Oficer będzie musiał pokonać przestrzeń liczącą ponad pięć tysięcy kilometrów i poruszać się pod fałszywym nazwiskiem, w przebraniu kupca. W czasie podróży Strogow bierze pod swą opiekę Nadię Fedor, która także udaje się do Irkucka, by połączyć się ze swym ojcem. Podczas przeprawy przez góry Ural, z pomocą przychodzą mu dwaj dziennikarze: Francuz Jolivet i Anglik Blount, którzy relacjonują operacje wojskowe dla dzienników swych krajów. Strogow zostaje schwytany na terenach opanowanych przez wroga. Ogariew, grożąc torturami jego matce, także więzionej przez Tatarów, zmusza go do wyjawienia swego prawdziwego nazwiska. Okrutny chan Feofar daruje kurierowi życie, ale każe go oślepić, przesuwając przed jego oczami rozpaloną klingę. Michałowi Strogowowi w drodze do Irkucka pomaga jedynie jego samozaparcie i Nadia, która od tej chwili staje się jego oczami. Wtedy zaczyna się wyczerpujący marsz przez stepy, potem niebezpieczna żegluga po jeziorze Bajkał i rzece Angarze. Ogariew, który przywłaszczył sobie tożsamość Strogowa i zdobył zaufanie wielkiego księcia, po podpaleniu oleju skalnego wylanego w wody Angary, wydaje rozkaz do końcowego ataku na oblężone miasto. Michał i Nadia, cudem ocaleni z tego piekła, dostają się do miasta, ale natykają się na renegata. W czasie nierównego pojedynku Michałowi udaje się zasztyletować Ogariewa i ujawnia, że to on jest prawdziwym wysłannikiem cara. Faktycznie, on nigdy nie został oślepiony, bowiem przez normalne fizjologiczne zjawisko (łzy, który popłynęły z oczu na wieść o śmierci matki) przeszkodziły żarowi zniszczyć jego gałki oczne. Przybywająca z pomocą armia rosyjska zdąży na czas, by rozproszyć Tatarów i wyzwolić Irkuck. Jeśli chodzi o Michała i Nadię, to po zawarciu małżeństwa będą mogli spokojnie patrzeć w przyszłość przy odnalezionych rodzicach.

Londyn w 1872 roku. Phileas Fogg jest flegmatycznym dżentelmenem, który swój czas dzieli między dom a klub, poruszając z bezwzględną punktualnością. Passepartout, niedawno zaangażowany służący, jest zaradnym Francuzem, który swego czasu prowadził awanturnicze życie, a teraz marzy, żeby spokojnie spędzać czas na służbie. Pan Fogg, założywszy się z członkami klubu, że w osiemdziesiąt dni dokona podróży dookoła świata, tego samego wieczora opuszcza Anglię, do wielkiej konsternacji Passepartout, zobowiązanego ruszyć, chcąc nie chcąc, razem z nim na dobre i na złe. Od swego przybycia do Suezu dżentelmen jest śledzony przez inspektora Fixa, ponieważ ten sprytny policyjny ogar uważa, że rozpoznał w nim złodzieja, który okradł Bank Anglii. Ponieważ nakaz aresztowania nie dociera na miejsce, więc policjant zmuszony jest posuwać się krok w krok za obieżyświatem, który rozpoczyna przeprawę przez Indie. Ta podróż zostaje na chwilę przerwana, dając czas Foggowi i Passepartout na porwanie ze stosu pogrzebowego prześlicznej hinduskiej wdowy, pani Aoudy. Wytrwały Fix, ciągle oczekujący na nakaz aresztowania, towarzyszy następnie podróżnikom w szybkiej podróży z Hongkongu do Szanghaju. Po niemiłej, ale śmiesznej przygodzie Passepartout w Jokohamie, bohaterowie pokonują Pacyfik i przybywają do Stanów Zjednoczonych. Pełną parą, wykorzystując różne środki lokomocji, pokonują kontynent amerykański od San Francisco do Nowego Jorku, pomimo migracji bizonów, ataku Siuksów i zawalenia się mostu. Następnie Phileas Fogg rozpoczyna długą nawigację po Atlantyku, ale wydaje się nie zauważać coraz bardziej żywego uczucia jakim obdarza go Aouda. Kiedy kończą się zapasy węgla, kupuje statek od kapitana i pali w kotłach porąbanymi nadbudówkami pokładowymi. W chwilę po zejściu na ląd w Liverpoolu, zostaje aresztowany przez inspektora Fixa i uwięziony. Uwolniony po schwytaniu prawdziwego złodzieja, Fogg wynajmuje specjalny pociąg i wreszcie dociera do Londynu, ale z pięciominutowym opóźnieniem w stosunku do ustalonej godziny powrotu. W ten sposób przegrywa swój zakład, albo przynajmniej tak sądzi. Następnego dnia Passepartout, idąc szukać pastora, by jego pan mógł poślubić młodą Hinduskę, konstatuje, że w gruncie rzeczy Phileas Fogg przybył jeden dzień przez wyznaczoną datą. Zarobił ów dzień posuwając się ciągle ku wschodowi i przebiegając 360 stopni kuli ziemskiej. Dzielny chłopiec w szalonym pędzi ze swym panem poprzez miasto i w ostatniej chwili niewzruszony dżentelmen wchodzi triumfalnie do Klubu Reforma. Nie tylko wygrał zakład, wydając prawie tyle samo pieniędzy, co zainkasował, ale ponadto znalazł szczęście przy boku pięknej kobiety.

Nowy Jork, rok 1867: profesor Aronnax wsiada na pokład fregaty, okrętu amerykańskiej marynarki wojennej, w celu asystowaniu przy polowaniu na olbrzymiego narwala, którego agresywność wobec różnych statków niepokoi armatorów na całym świecie. Po długim pościgu fregata nareszcie napotyka potwora i zbliża się do niego, ale spotkanie z nim przebiega źle: po krótkim stawianiu mu czoła, uczony spada do morza w towarzystwie jego sługi Conseila i harpunnika Neda Landa. Chroniąc się na grzbiecie domniemanego narwala, trzej ludzie szybko stwierdzają, że nie chodzi tu o żadne zwierzę, ale o ogromny aparat ze stalowej blachy. Wciągnięci do wewnątrz, stają przed obliczem zagadkowego kapitana Nemo, który zaprojektował i zbudował tę nadzwyczajną łódź podwodną, ochrzczoną mianem „Nautilus”. Człowiek ten, którego ani narodowość ani prawdziwa tożsamość nie będą poznane, wydaje się pałać gwałtowną nienawiścią ku krajowi, którego nazwa nigdy nie zostanie wypowiedziana, i atakuje statki noszące jego banderę. Mimowolni goście kapitana, którzy od tej chwili poznają sekret „Nautilusa”, zupełnie przestają mieć nadzieję, że kiedyś zostaną wypuszczeni na wolność. Aronnax dobrze przystosowuje się do takiej sytuacji, ponieważ może zadowolić swoją namiętność do ichtiologii, bowiem w tych niesamowitych okolicznościach rozsuwane ściany „Nautilus” odsłaniają mu cuda głębin Pacyfiku i Atlantyku. W czasie podróży po tym podwodnym świecie poznaje emocje badań w skafandrze nurka, odwiedza łowiska perłopławów przy Cejlonie i pochłania wzrokiem zatopione ruiny Atlantydy. W ciągu tej podróży będzie też przeżywał dramatyczne chwile przy pokonywaniu ławicy lodowej bieguna południowego, gdzie okręt podwodny zostaje zamknięty w lodowej pułapce. Później razem z Nedem Landem uczestniczy w walce z olbrzymimi ośmiornicami, które atakują załogę i przy tej okazji może podziwiać męstwo kapitana Nemo. Pomimo sympatii, jaką odczuwa do tego wyjątkowego osobnika, uczony jest oburzany, widząc jak bezlitośnie rozpruwa ostrogą swego statku okręt wojenny, który ruszył za nim w pościg. Ustępując przed naleganiami Conseila i Landa, ucieka z nimi w okrętowej łódce właśnie w chwili, gdy „Nautilus, wciągnięty w wir Maelstromu, wydaje się być kompletnie zniszczony. Zbiegom jakoś udaje się wyjść ze śmiertelnego niebezpieczeństwa i zostają zabrani przez norweskich rybaków, jednak „Nautilus” już się nie ukaże. Czy Nemo zginął? Czy kiedyś zostanie poznane jego prawdziwe nazwisko i narodowość? Dla profesora Aronnaxa te pytania pozostają bez odpowiedzi.

Antilian School jest słynnym londyńskim koledżem, który przyjmuje wyłącznie młodych ludzi urodzonych na Antylach. Dziewięciu jego uczniom, za dobre wyniki w nauce, przyznano stypendia podróżne, przyznane przez bogatą właścicielkę z Barbados. Harry Markel – eks-kapitan żeglugi wielkiej, który stał się piratem – został schwytany i przekazany w Anglii. Zmawia się swymi kamratami i opanowuje „Alert”, trójmasztowiec będący w gotowości do odpłynięcia, po uprzednim zamordowaniu kapitana i załogi. Otóż, dokładnie na tym statku, mają odbyć swą podróż laureaci szkoły, którym ma towarzyszyć ich mentor, Horatio Patterson, rządca szkoły. Zaczyna się długa przeprawa przez Atlantyk i Markel, który wcielił się w postać zamordowanego kapitana Paxtona, przygotowuje się do wyrżnięcia swoich pasażerów. Jednak w międzyczasie dowiaduje się, że ci mają otrzymać znaczną sumę pieniędzy z rąk ich dobroczyńcy, po ich dotarciu na Barbados. Powodowany chciwością zgadza się, by tymczasowo oszczędzać gimnazjalistów. Płynąc od portu do portu, uczniowie będą odwiedzać wyspy, na których się urodzili, będąc żarliwie przyjmowani przez swych rodziców i ich przyjaciół. Podróż po archipelagu jest oczarowująca, ale istnieje ryzyko, że skończy się tragicznie. Rzeczywiście, gdy Markel zdobywa pewność, że młodzi ludzie stali się posiadaczami pieniędzy zaoferowanego przez mistress Seymour, ma zamiar popełnić swoją potworną, wcześniej zaplanowaną zbrodnię. Marynarz, nazywający się Will Mitz, który na polecenie mistress Seymour zajął miejsce na pokładzie „Alerta”, odkrywa zbrodniczy projekt fałszywego kapitana. Korzystający z mroków nocy próbuje z gimnazjalistami ucieczki, która jednak się nie udaje> Wówczas obejmuje dowództwo statku, wcześniejszym po zamknięciu piratów. Ci ostatni, mimowolnie wywołując pożar, który doprowadza do zatonięcia, marnie kończą swoje życie. Mitz i jego podopieczni zdołają uciec w szalupie okrętowej i momentami przeżywać ciężkie chwile zanim zostaną podniesieni na pokład pewnego statku parowego i przewiezieni do Wielkiej Brytanii. Po takiej podróży, równie pasjonującej co bardzo niebezpiecznej, gimnazjaliści powrócą do swej szkoły, by przez kolejny rok kontynuować w niej naukę.

Inżynier Schaller zostaje zobowiązany do ponownego podjęcia prac zaczętych przez upadłą kompanię. Chodzi o przekopanie kanału, który połączy algiersko-tunezyjskie szoty (obniżenia terenu) z zatoką Gabes leżącą u południowych wybrzeży Morza Śródziemnego. Celem tej odważnej operacji jest przelanie się wód morskich w głąb kontynentu i utworzenie Morza Saharyjskiego. Przeciw temu buntują się Tuaregowie, ponieważ pomyślna realizacja projektu doprowadzi do zniknięcia karawan, które przyzwyczajeni są ograbiać. Hadżarowi, przywódcy buntowników, udaje się zbiec z więzienia, w którym był przetrzymywany i zaczyna zbierać swoich wojowników. Schaller, który wyjechał, eskortowany przez kapitana Hardigana i i wachmistrza Nicola, by rozpoznać stan wykonanych robót, konstatuje, że zbuntowane plemiona zasypały część kanału. Pewnej nocy zostaje schwytany razem z kapitanem przez ludzi Hadżara. Zamknięci w obronnej wieży w oazie Zenfig, więźniowie zamartwiają się, gdy wtem dołącza do nich As Kier, pies wachmistrza Nicola, który swoim węchem zdołał odkryć wyrwę w murach warowni. Inżynier i jego towarzysze podążają za zwierzęciem i udaje się im uciec. Po wyczerpującym marszu przez pustynię znajdują schronienie na pewnym wzgórzu. Po przebudzeniu uciekinierzy stwierdzają, że gwałtowny podziemny wstrząs zmienił dna szotów i spowodował rozerwanie się progu Gabes, przez co wody Małej Syrty przelewają się w głąb lądu ogromną falą, która po drodze topi Hadżara i jego stronników. Nowi robinsonowie, Schaller i jego przyjaciele, zostają odizolowani pośród olbrzymiego akwenu wodnego. Na szczęście zostają uratowani przez awizo, pierwszy okręt, jaki odważył się wpłynąć na wody Morza Saharyjskiego, które wreszcie stało się rzeczywistością.

Przemysłowiec, William Kolderup, jest człowiekiem ogromnie bogatym, na tyle, że zamierza na przetargu kupić bezludną wyspę jedynie po to, by przeciwstawić się swemu rywalowi, popędliwemu Taskinarowi. Gdy jego siostrzeniec, Godfrey Morgan – chłopiec próżniacki i nonszalancki – jasno wyjawia życzenie, że przed poślubieniem Phiny Hollanay zamierza odbyć podróż dookoła świata, miliarder wsadza go na jeden ze swoich statków parowych, w towarzystwie Tarteletta, jego profesora tańca i dobrych manier. Podróż już prawie na samym początku zostaje przerwana, ponieważ okręt nagle zaczyna tonąć na pełnym Oceanie Spokojnym; jedynie Godfrey’owi i Tartelettowi udaje się wydostać na nieznaną wyspę. Pozbawieni wszelkich środków do życia, dwaj mężczyźni będą musieli przeżyć jak Robinson Crusoe. Zmuszony przez sytuację, Godfrey musi sprostać zadaniom: urządza schronienie w wydrążonym drzewie, znajduje ogień, poluje i łowi ryby, zupełnie jak bohater Daniela Defoego. Podobnie jak w powieści, dwaj Amerykanie odkrywają nawet „Piątka” i chronią go przed apetytami drapieżnych ludożerców. Carefinotu przywiązuje się szybko do swoich zbawców i z oddaniem pomaga im w codziennym życiu. Ale to życie sielankowe wkrótce przemienia się w dramat, ponieważ nocą trzej ludzie spostrzegają, iż są oblężeni przez hordę dzikich zwierząt, które pojawiły się nie wiadomo skąd i jak. Wobec przeważającej liczby drapieżników już się szykują na śmierć, gdy niespodziewanie zostają uratowani przez stryja Kolderupa i jego marynarzy, którzy przybywają w ostatniej chwili, by przepędzić bestie. Osłupiałemu Godfreyowi wszystko zostaje wyjaśnione: rozbicie statku było tylko pozorowane, bezludna wyspa, to ta, którą nabył Kolderup, co do dzikusów i do „Piątka”, oni stanowią część domowej służby miliardera. W całej tej mistyfikacji jedynie dzikie zwierzęta pozostają zagadką; dowiemy się później, że chodziło o podstępny podarunek Taskinara, chcącego się zemścić na swoim rywalu. Godfrey, zahartowany i zmieniony przez tę urozmaiconą robinsonadę, z radością odnajdzie swoją ładną narzeczoną i ją poślubi. Tymczasem Tartelett wypcha słomą krokodyla, który próbował go pożreć, i dalej będzie dawał lekcje tańca i dobry manier.

Październik 1871 roku: doktor Sarrasin odziedziczył kolosalną fortunę pozostawioną przez dalekiego krewnego, który wyemigrował do Indii. Marzyciel i bezinteresowny człowiek decyduje się zużytkować spadek na budowę idealnego miasta, Franceville. Jednak drugi spadkobierca, narodowości niemieckiej, będzie dochodził swoich praw, chcąc otrzymać połowę kwoty. Chodzi o profesora Schultzego, człowieka bezlitosnego i chciwego na władzę, który decyduje o budowaniu potwornej przemysłowej aglomeracji, Stalhstadt, wyspecjalizowanej w wytwarzaniu sprzętu zbrojeniowego. Dwa miasta budują się prawie jednocześnie, w USA, w stanie Oregonu. Jedno, piękne i wolne, nad brzegiem Pacyfiku, drugie, smutne i zmilitaryzowane, w górach. Listopad 1876: inżynier Marcel Bruckmann, przyjaciel Octave’a, syna Sarrasina, najmuje się w Stalhstadt pod fałszywym nazwiskiem, by odkryć to, co podejrzewa, czyli spisek przeciw Franceville. Herr Schultze, który docenia jego kompetencje, zgadza się odsłonić mu straszny sekret: olbrzymie działo mogące posyłać na wielkie odległości granaty pustoszące, jest nastawiane na miasto doktora Sarrasina. Ta wiadomość sprawia, że Marcel zostaje skazany na śmierć w zawieszeniu, dlatego też musi za wszelką cenę zbiec; udaje się mu to pod osłoną pożaru, a następnie udaje się do Franceville i przybywa tam w ten sam dzień, w którym morderczy pocisk ma spaść na miasto. Pocisk zostaje wystrzelony, ale jego prędkość początkowa jest zbyt znaczna i faktycznie staje się satelitą Ziemi; miasto jest tymczasowo oszczędzone, ale nadal istnieje groźba zagłady. Niedługo później w Stalowym Mieście zamiera praca, a tysiące robotników opuszczają zakłady pracy. Marcel i Octave udają się tam i znajdują je całkowicie opuszczone. Klucz do rozwiązania zagadki dostarcza im odkrycie w tajnym laboratorium zamrożonego z trupa Schultzego, ofiarę eksplozji jednego z diabolicznych pocisków przez niego stworzonych. Franceville ostatecznie zostaje uratowane, Marcel rozpocznie prace, by ponownie ożywić Stahlstadt, ale tym razem o pokojowej orientacji, oraz poślubi Jeanne, córkę doktora Sarrasina.

W Magellanii, skupisku wysp i wysepek położonych pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, na południowym krańcu Ameryki Południowej osiedlił się kilka lat wcześniej biały mężczyzna, którego przeszłości ani narodowości nikt nie zna. Z przekonań jest anarchistą nieuznającym żadnej władzy ani organizacji społecznej. Żyje na wysepce Neuve wraz ze swymi przyjaciółmi Karrolym i Halgiem. Są to miejscowi, ojciec i syn, którzy żyją z pilotowania statków przez magellańskie cieśniny. Zamieszkujący Magellanię Indianie, których tajemniczy biały leczy, służąc im pomocą i radą, nazywają go Kaw-Djer – dobroczyńca. Kiedy traktatem z 17 stycznia 1881 roku Argentyna i Chile dzielą między siebie Magellanię, Kaw-Djer czuje, że stracił ostatnie miejsce na ziemi, gdzie mógł się czuć wolny, i chce odebrać sobie życie. Wraz z Karrolym i Halgiem płynie na wyspę Horn, najdalej wysunięty skrawek Magellanii, by rzucić się w morze. W tym czasie przy szalejącym sztormie do wyspy zbliża się statek, któremu grozi, że lada chwila rozbije się o skały. Kaw-Djer i jego przyjaciele ruszają na pomoc. Udaje im się doprowadzić statek do wybrzeża Wyspy Hoste’a. Rozbitkowie z „Jonathana”, to grupa emigrantów, która miała się osiedlić w południowej Afryce. Kaw-Djer pomaga im przetrwać zimę na Wyspie Hoste’a. Wiosną rozbitkowie przyjmują propozycję chilijskiego rządu, który oddaje im wyspę na własność, by ją skolonizowali. Hosteliańska kolonia przeżywa dwa poważne kryzysy. Po raz pierwszy, gdy anarchiści, którzy znajdowali się pośród pasażerów „Jonathana”, próbują narzucić innym życie w swego rodzaju komunie. Po raz drugi zaś, gdy na wyspie zostaje odkryte złoto, co wywołuje gorączkę złota wśród osadników i ściąga na wyspę tłumy awanturników. Zagrożonej upadkiem kolonii przychodzi z pomocą Kaw-Djer, który wbrew własnym przekonaniom przyjmuje na prośbę Hostelian funkcję władcy o dyktatorskich prerogatywach. Ocala kolonię i doprowadza do końca dzieło swojego życia, jakim jest budowa latarni morskiej na oddanej Hostelianom na własność wyspie Horn, tej samej, na której kiedyś zamierzał odebrać sobie życie. Ostatecznie zmienia też poglądy, które nie wytrzymały konfrontacji z rzeczywistością.

Ilia Krusch, emerytowany pilot dunajskich statków, wygrywa doroczny konkurs Towarzystwa Dunajskiej Wędki, skupiającego wędkarzy z wszystkich krajów położonych nad Dunajem. Potem wybiera się łódką na wędkarską wyprawę od źródeł Dunaju do jego ujścia. Tymczasem w Wiedniu powstaje Międzynarodowa Komisja, mająca opracować plan rozbicia świetnie zorganizowanej siatki przemytników działającej na wodach Dunaju, której szefem jest niejaki Latzko. Komisja powołuje szefa policji w Peszcie Karla Dragocha na szefa działań policji i celników wszystkich zainteresowanych krajów. Krusch kontynuuje spływ Dunajem. Podczas jego postoju w Ulm nieznajomy, pan Jaeger, prosi wędkarza, by zabrał go z sobą w dalszy rejs. W zamian oferuje pięćset florenów za ryby złowione po drodze przez Kruscha. Wędkarz przystaje na tę propozycję. Płynąc razem, obaj starają się unikać ludzi. Skromnego wędkarza męczy zainteresowanie jego osobą. Jako człowiek dyskretny nie wnika w powody, dla których stroni od ludzi jego towarzysz. Jaeger zupełnie nie jest zainteresowany wędkowaniem, ciekawi go natomiast wszystko, co dotyczy dunajskiej żeglugi, i chętnie słucha uwag na ten temat dawnego dunajskiego pilota. W Wiedniu pan Jaeger opuszcza Kruscha, zapowiadając listownie, że dołączy do niego ponownie w okolicy Budapesztu albo Belgradu. Oddział policji dowodzony przez Karla Dragocha robi obławę na przemytników w Małych Karpatach, ale złoczyńcom udaje się uciec. W Peszcie Krusch zostaje wzięty za przywódcę przemytników Latzko i aresztowany. Spędza kilka dni w areszcie, po sprawdzeniu jego tożsamości zostaje uwolniony i rusza w dalszą drogę. W Belgradzie, po miesiącu nieobecności, dołącza do niego Jaeger. W miasteczku Orsova zmuszeni są do całodobowego postoju z powodu wzmożonych rewizji zarządzonych przez Międzynarodową Komisję. Uwagę ich obu zwraca dobrze prowadzona barka, która płynie mniej więcej równo z nimi. W okolicach Silistry po nocnej nawałnicy załoga barki uprowadza Kruscha i Jaegera. Krusch zostaje zmuszony do prowadzenia barki, która podczas burzy straciła pilota. Za Gałaczem Jaeger znika z pokładu. Krusch nie wie, czy udało mu się uciec, czy utonął. Z usłyszanej przypadkiem rozmowy dowiaduje się, że barka należy do przemytników, a na jej pokładzie jest Latzko. Domyśla się, że statek ma podwójne dno i dlatego podczas rewizji nie znaleziono przemycanych towarów. Gdy barka dociera do ujścia Dunaju, na Morzu Czarnym czeka na nią statek, który ma odebrać kontrabandę. Aby to uniemożliwić, Krusch osadza barkę na mieliźnie. Rozwścieczony Latzko mocnym ciosem pozbawia go przytomności, ale odważny czyn Krucha pozwala celnikom aresztować załogę statku. Z celnikami przybywa Jaeger, który udziela pomocy wędkarzowi i wyznaje mu, że jest Karlem Dragochem. Towarzyszył Kruschowi w żegludze, by śledzić rzekę i wytropić oszustów. Ilia Krusch otrzymuje nagrodę dwóch tysięcy florenów ustanowioną przez Międzynarodową Komisję. Otoczony powszechnym szacunkiem, pozostaje skromnym człowiekiem i zapalonym wędkarzem. Utrzymuje przyjazne stosunki z Karlem Dragochem.

Bogaty Kin-Fo jest człowiekiem rozczarowanym, który nudzi się i prowadzi próżniacze życie pomimo pełnych mądrości rad jego wiernego przyjaciela, filozofa Wanga. Na krótko przed jego małżeństwem z Lé-ou, młodą wdową z Pekinu, nasz bohater konstatuje, że został kompletnie zrujnowany z powodu upadłości banku, w którym trzymał wszystkie aktywa. Zniechęcony, zrywa zaręczyny i poleca Wangowi, by w ciągu pięćdziesięciu pięciu dni go zabił. Poza tym podpisuje bardzo poważną umowę ubezpieczeniową na korzyść jego przyjaciela i jego byłej narzeczonej. Podczas gdy codziennie czeka na fatalny cios, nieoczekiwanie dowiaduje się, że obwieszczenie o upadłości banku było jedynie fałszywą wiadomością; pozostaje więc równie bogaty, jak wcześniej. Nabierając znowu chęci do życia, szuka Wanga, by zwolnić go z fatalnej obietnicy, ale filozof zniknął. Teraz poprzez Chiny zaczyna się szalony pościg: Kin-Fo, eskortowany przez swego sługę Souna i dwóch agentów zakładu ubezpieczeń, podąża aż do Pekinu, a potem umyka piratom na Morzu Żółtym. Kiedy dociera do Wielkiego Muru Chińskiego, zostaje schwytany przez rozbójnika, któremu Wang odstąpił swoją umowę egzekutora. Wsadzony do klatki, rzucony w głąb ładowni statku, Kin-Fo pozna podczas niekończącej się podróży morskiej wszystkie tortury skazanego na śmierć. Wyciągnięty z więzienia z zawiązanymi oczyma, odważnie żąda, by już z tym wszystkim skończyć i… odnajduje się w jego własnym mieszkaniu, przed licznymi gośćmi, którzy czekają, by go ugościć. Wszystko to zostało wyreżyserowane przez Wanga, ażeby mu dać ciężką, ale użyteczną lekcję filozofii. Kin-Fo, odmieniony i wreszcie szczęśliwy, będzie mógł poślubić Lé-ou i w pełni korzystać z uroków życia.

Wiadomo, że w żołądku rekina mogą czasem znajdować się niezwykłe przedmioty. W żołądku rekina złowionego przez marynarzy lorda Glenarvana, 26 lipiec 1864 roku, znajdowała się butelka zawierająca trzy, prawie nieczytelne wiadomości, zredagowane w trzech językach. Zostały napisane przez kapitana Granta, śmiałego żeglarza uznanego za zaginionego w czasie, kiedy próbował stworzyć osadę w Oceanii. Ponieważ brytyjskie władze odmówiły zorganizowania wyprawy ratunkowej, szlachetny Szkot zdecydował się wyruszyć na poszukiwania swego rodaka. Wsiadł na pokład „Duncana”, swego jachtu, razem z małżonką i z kuzynem, majorem Mac Nabbsem. Dołączyli do nich Robert i Mary, dzieci kapitana, jak również francuski geograf Paganel, ciągle roztargniony, który pomylił statki. Wiadomość z butelki pozwoliła Grantowi uzyskać precyzyjną informację: szerokość geograficzna, na której doszło do rozbicia statku, wynosiła 37° 11’. Poza tym różne interpretacje na wpół zatartych wyrazów okażą się tak śmiałe, że będą prowadzić podróżników po długiej trasie biegnącej wokół ziemskiego globu. Jako punkt rozpoczęcia poszukiwań wybrano Amerykę Południową. Droga prowadząca z Chile do Argentyny pokonywana była rygorystycznie wzdłuż 37. równoleżnika. Trzęsienie ziemi, powódź, ataki wilków i kajmanów opóźniają posuwanie się ratowników, ale prowadzeni przez Patagończyka Thalcave’a, bez strat docierają do wybrzeża atlantyckiego, gdzie czeka na nich „Duncan”. Następnie przyszła kolej na Australię. Podczas pokonywania pustyni banda zbiegłych złoczyńców stara się pokrzyżować plany lorda Glenarvana. Dowodzeni przez Ayrtona, byłego bosmana na statku kapitana Granta, chcą owładnąć jachtem i wydaje się, że im się to udało, skoro ten nagle zniknął. W końcu mała gromadka, wbrew swej woli ląduje w Nowej Zelandii po osiędnięciu na mieliźnie wynajętego statku, na którym płynęli. Wówczas zbuntowani Maorysi chwytają podróżników i skazują ich na śmierć. Naszym bohaterom udaje się uciec dzięki sprowokowanej erupcji wulkanicznej i odnajdują „Duncana” ciągle będącego w rękach jego wiernej załogi. Rzeczywiście, machinacje Ayrtona zakończyły się fiaskiem. Wielkoduszny Glenarvan zgadza się, by pozostawić łotra na bezludnej wyspie, unikając w ten sposób powieszenia go. Otóż przez nadzwyczajny przypadek skazaniec znajdzie się na wybranej w tym celu wyspie Tabor, którą jest właśnie tą, na której znalazł się kapitan Grant po rozbiciu swego statku. Można wyobrazić sobie radość ojca odnajdującego swoje dzieci i jednocześnie kończącego swoje odosobnienie. Po powrocie do Szkocji kapitan Grant zostaje przyjęty jak bohater narodowy, a jego syn będzie kontynuował projekt założenia osady na Pacyfiku.

Rok 1860. Kapitan John Hatteras znajduje się pod presją jednego urojenia: dotrzeć do bieguna północnego, by tam zatknąć brytyjską flagę. Ten człowiek twardy i dumny zorganizował już dwie wyprawy, które zakończyły się tragicznie. Dlatego też, gdy zamawia w stoczni nowy statek i rekrutuje przyszłą załogę, nie ujawnia swego nazwiska, lecz występuję pod innym. Bryg „Forward”, specjalnie skonstruowany do nawigacji po morzach polarnych, jest szybko budowany i wkrótce zostaje zwodowany. Opuszcza Liverpool i zaczyna kierować się ku północy. Doktor Clawbonny, lekarz okrętowy, jest uczonym ciekawym świata i nieustannie w każdej sytuacji wzbudza w sobie i towarzyszach radość i optymizm. Gdy Hatteras, zwerbowany jak prosty majtek, odsłania nagle swą prawdziwą tożsamość, natychmiast zdobywa jego zaufanie. Natomiast inni członkowie załogi źle znoszą żelazny rygor narzucony przez nowego dowódcę i po cichu przygotowują się do wzniecenia buntu. Zablokowany przez lody, bryg się zostaje unieruchomiony, a trzeba przeżyć bardzo srogą zimę polarną. Wkrótce zaczyna także brakować opału. Wyprawa, której celem było odkrycie przypuszczalnego składu węgla, na nieszczęście nie przynosi żadnego rezultatu. Po powróceniu na miejsce postoju Hatteras i Clawbonny znajdują „Forwarda” zniszczonego przez pożar, którego przyczyną był bunt załogi. Opuszczeni na ławicy lodowej, z dwoma wiernymi marynarzami, ciągną z sobą kapitana Altamonta, Amerykanina, który także musiał opuścić swój statek. Po siedemnastu dniach wyczerpującego marszu pięciu ludziom udaje się odnaleźć wrak statku, na którym znajdują zapasy żywności i węgla, jak również drzewo niezbędne do konstrukcji łodzi. Hatteras i Altamont gwałtownie się z sobą ścierają, ponieważ Anglik podejrzewa Amerykanina, że chce dotrzeć do bieguna dla chwały swego kraju. Częściowo godzą się po dramatycznym polowaniu, podczas którego tym razem Altamont ratuje życie Hatterasowi. Po nadejściu wiosny łódź zostaje umieszczona na saniach i ludzie docierają nad brzeg morza wolnego od lodów. Tam łódź zostaje spuszczona na wodę. Po kilku dniach żeglugi podróżnicy przybijają do stromej wyspy, na której, na wierzchołku czynnego wulkanu znajduje się biegun północny. Hatteras, pod wpływem swego „obłędu biegunowego”, wdrapuje się na stoki wulkanu, z rozwiniętym angielskim sztandarem i ześlizguje się w krater. W ostatniej chwili przytrzymany przez Altamonta, pozostaje jak ogłupiały i jego towarzysze rozumieją, że postradał zmysły. Gdy w drodze powrotnej na ich drodze pojawiają się lody nie do przebycia, podróżnicy opuszczają szalupę i pieszo idą w kierunku Morza Baffina. Będąc u kresu sił, wreszcie zostają zabrani przez statek wielorybniczy i przewiezieni do Anglii. Od tej chwili Hatteras będzie musiał żyć w domu dla obłąkanych. Ciężko chory psychicznie nie rozpoznaje swoich przyjaciół; w ogóle nic nie pamięta. Zapomniał o wszystkim… za wyjątkiem jednej rzeczy: kierunku na północ, w jakim niezmiennie kieruje się podczas swoich spacerów…

W styczniu 1854 roku na brzegach rzeki Pomarańczowej spotyka się sześciu wybitnych astronomów. Została im powierzona misja zmierzenia łuku południka ziemskiego, dokonanie operacji niezbędnej dla zaadoptowania systemu metrycznego w Wielkiej Brytanii i Rosji. W tej trudnej wyprawie towarzyszy im eskorta złożona z tubylców, będąca pod rozkazami przewodnika, Buszmena Mokuma. Jest to istotne, gdyż precyzyjne pomiary triangulacyjne muszą być ciągle prowadzone bez względu na przeszkody terenowe i niebezpieczeństwa czyhające na równinach Afryki. A tych ostatnich wcale nie brakuje: agresywne lwy, niedostatek wody podczas pokonywania pustyni Kalahari, chmara pustoszącej wszystko szarańczy, ucieczka tragarzy… Niechęć, jak istnieje między angielskim pułkownikiem Everestem, a jego kolegą po fachu, Rosjaninem Mathieu Struksem, wcale nie przyczynia się do ułatwienia prac obu ekip. Wkrótce obie rozdzielają się i stają się wrogami, z powodu nieprzyjacielskich działań narodów, do których należą: wybuchła Wojna Krymska. Jednak po pewnym czasie bardzo poważne niebezpieczeństwo powoduje, że grupy znowu się łączą. Drapieżne plemię Makololosów zaatakowało Rosjan. Rycerscy Anglicy rzucają się im na pomoc i tymczasowo odpychają napastników. Podczas gdy Zorn i Emery wyruszają z trudnym zadaniem umieszczenia na szczycie góry punktu świetlnego, mającego być stanowiskiem pomiarowym, mała gromadka, od nowa oblegana przez tubylców, musi zaciekle się bronić. Wreszcie na wierzchołku oddalonej góry pojawia się sygnał świetlny i pozwala wykonać ostateczne pomiary, pomimo powtórnych ataków wojowników. Naukowej komisji uda się uciec przez jezioro Ngami, nie tracąc ani jednego członka. Następnie wszyscy spłyną rzeką Zambezi aż do wybrzeża morza, gdzie obie grupy uczonych ponownie się rozstaną, ponieważ, mimo ponownie nawiązanej przyjaźni, sytuacja polityczna narzuca im czekanie na zakończenie nieprzyjacielskich działań na Krymie.

Koniec XIX wieku: inżynier Henri Vidal opuszcza Paryż, by udać się do miejscowości Ragz, położonej na kresach Węgier. Cieszy się na myśl, że będzie obecny przy małżeństwie swego brata młodszego Marca z Myrą Roderich, córką węgierskiego lekarza. Podczas podróży po Dunaju, Henri słyszy tajemniczy głos wymawiający groźby przeciw narzeczonym, i wierzy, że stał się ofiarą halucynacji słuchowej. W Ragz jest bardzo przyjaźnie przyjmowany przez rodzinę Roderichów. Szczególnie sympatyzuje z kapitanem Haralanem, bratem Myry. Doktor Roderich powiadamia go, że niejaki Wilhelm Storitz, syn sławnego niemieckiego alchemika, także oświadczył się dziewczynie i dodaje, że ubiegający się o rękę córki nie krył swego niezadowolenia. Podczas bankietu zaręczynowego wydanego przez rodzinę Roderichów dochodzi do nadprzyrodzonego wypadku: w czasie, gdy rozbrzmiewa nienawistny śpiew, niewidzialna istota rozdziera kontrakt ślubny i kradnie koronę zaręczonej panny. Rewizja dokonana w mieszkaniu Storitza doprowadza do odnalezienia tego przedmiotu; winowajca więc zostaje ewidentnie wskazany. Nieco później zostaje przerwana przez tego złośliwego osobnika sama ceremonia małżeństwa. Myra, terroryzowana, wydaje się być pozbawiona zmysłów i pozostaje w rodzaju odrętwienia; potem Marc odnosi ranę od sztyletu, który ukazał się nie wiadomo skąd. Ludność Ragz, nadmiernie podrażniona takimi zdarzeniami, napada na mieszkanie Storitza i podpala je. Nagle, pomimo czujności narzeczonego, Myra znika, i okazuje się, że nie można jej odnaleźć. Kilka dni później policjant Stepark doprowadza wreszcie do otoczenia zbrodniarza kordonem żołnierzy. Dochodzi do pojedynku na szable między ciągle niewidocznym Storitzem a Haralanem Roderichem. Storitz ranny przez brata Myry nieoczekiwanie powraca do naturalnej ludzkiej postaci. Następuje kolejny, nagły zwrot akcji: Myra, zupełnie uzdrowiona, pojawia się, ale na nieszczęście została uczyniona niewidzialną z powodu podania jej wcześniej przez Storitza pewnego napoju. Niedługo później ona poślubia Marca i z rezygnacją akceptuje swoją rolę niewidzialnej towarzyszki jego życia. W wersji rękopisu Juliusza Verne’a Myra nigdy nie powraca do stanu widzialnej postaci. INFORMACJE DODATKOWE: Powieść pośmiertnie została przerobiona przez Michela Verne’a, który, na wniosek wydawcy, musiał zmienić epokę akcji, która toczyła się początkowo na koniec z XIX wieku, a u niego w połowie XVIII wieku. Wymagało to licznych zmian w słownictwie. Również zostało zmodyfikowane zakończenie: kres tej niezwykłej sytuacji położy szczęśliwe rozwiązanie, gdyż kilka miesięcy później, dając życie swemu dziecku, młoda kobieta znowu staje się normalną dzięki krwotokowi , który wydalił z jej organizmu nieszczęsny środek podany przez Storitza.

Rok 1831: arcybogaty Egipcjanin Kamylk Pasza chowa swoje skarby w skale na nieznanej wysepce, by uchronić je przed chciwością jego rodziny. Rok 1862: w Saint-Malo, Pierre Antifer, Bretończyk równie popędliwy, co mrukliwy, medytuje nad dokumentem zostawionym w spadku przez jego ojca; ten ostatni był przyjacielem Kamylka, któremu niegdyś uratował życie. Dokument ten wzmiankuje szerokość geograficzną wysepki ze skarbem, której długość geograficzna przed ma być zakomunikowana pewnego dnia panu Antiferowi. Jego siostrzeniec Juhel myśli tylko o swym bliskim związku z Enogate i obawia się konsekwencje ewentualnej podróży. Notariusz Ben-Omar, nadzorowany przez Sauka - ostatniego spadkobiercę paszy - przybywa do Saint-Malo i wyjawia panu Antiferowi tak upragnioną długość geograficzną. Wybuchowy marynarz wsiada natychmiast na statek, porywając z sobą swego przyjaciela, Gildasa Trégomaina i biednego Juhel, którego małżeństwo zostaje odłożone na później. Wysepka znajdowała się w Zatoce Omańskiej na przeciw Mskatu. Niestety! Jako cały skarb podróżnicy odkrywają drugi pergamin, wskazujący nową długość geograficzną, która odsyła ich do maltańskiego bankiera, wspólnego zapisobiorcę z Antiferem, posiadającym szerokość geograficzną. Dokonno wymiany współrzędnych i oto ponownie wypłynięto, razem z bankierem Zambuco, dla punktu dokładnie wskazanego przy afrykańskim wybrzeżu. Tam wykopano inne polecenie, z jeszcze jedną długością geograficzną i nazwiskiem nowego zapisobiorcy przebywającego w Szkocji. W Edynburgu, wielebny Tyrcomel naucza o niszczeniu bogactw, więc uparcie odmawia by dostarczenia informacji, która ma prowadzić do skarbu. Sauk, człowiek gwałtowny i bez skrupułów, napadł go, związał, i odkrył zapis wytatuowany na ciele Szkota. Jednak rozbójnikowi nie przyniosło to korzyści, gdyż skończył swą podróż w angielskim więzieniu. Antifer, posiadając nową szerokość geograficzną, wynajął statek z przeznaczeniem na Spitsbergen, gdzie znajdowała się trzecia wysepka. Tam odkrył tylko na wpół nieczytelny dokument i nie mógł zlokalizować ostatecznego miejsca skarbu. Wielce rozgniewany wrócił do Saint-Malo i Juhel mógł wreszcie poślubić Enogate. Zupełnie nieświadomie młoda kobieta dostarczyła swemu mężowi rozwiązanie zagadki i on mógł rozszyfrować dane znajdujące się na nieczytelnym pergaminie: skarb był ukryty na pełnych wodach Sycylii. Wszyscy udali się tam, by dowiedzieć się, że wyspa Julia, wulkanicznego pochodzenia, wynurzyła się z głębokości morza w 1831roku; na nieszczęście, zaledwie kilka miesięcy po swym wynurzeniu ponownie schowała się w morskiej otchłani. Żegnajcie więc złoto i drogie kamienie Kamylk-Paszy! Antifer, ostatecznie uzdrowiony ze swych snów o bogactwie, żartował sobie z tej niemiłej przygody, ku największej uldze jego rodziny.

Rok 1876. Skazaniec polityczny Wladimir Janow, po zbiegnięciu z Syberii, wreszcie dociera do swego rodzinnego kraju, Inflant, skąd ma nadzieję wściąść na statek i wyemigrować. W Rydze, słowiański i germański naród stają naprzeciw siebie w pobliskich wyborach, a profesor Nikolew uważa, że zwycięży swego przeciwnika, bankiera Johausena. Nikolew odbywa incognito podróż w dyliżansie pocztowym, a jego towarzyszem drogi jest Poch, chłopiec na posyłki z banku Johausena. Pewne wydarzenie zmusza ich do nocowania w zajaździe niejakiego Kroffa, milczącego i samotnego osobnika. Następnego dnia rano okazuje się, że Poch został zamordowany i okradziony. Liczne poszlaki wskazują na profesora Nikolewa jako przypuszczalnego winnego zbrodni, ponieważ został on zidentyfikowany przez policjanta, a ponadto miał on zwrócić poważną sumę bankierowi. Sędzia Kerstorf, bystry i inteligentny urzędnik sądowy, został zobowiązany do przeprowadzenia śledztwa. Wówczas Janow, by uniewinnić Nikolewa, oddaje się w ręce policji,: twierdzi on, że ten przedsięwziął tę podróż jedynie dlatego, by mu oddawać spadek pochodzącego od jego zmarłego ojca. Ułaskawiony przez cara, Janow zostaje wkrótce uwolniony i ma zamiar poślubić Ilkę, córkę Nikolewa. Jednak wcześniej skupia się na spłaceniu kredytu, który u bankiera Johausena zaciągną jego przyszły teść i czyni to, wykorzystując pieniądze otrzymane w spadku. Jakaż jest jednak jego rozpacz i przerażenie, gdy dowiaduje się, że banknoty, które przekazał bankierowi, to te same, ktre zostały ukradzione Pochowi, o czym świadczą ich numery. Odtąd wszystko wskazuje na Nikolewa, jako na sprawcę morderstwa. Zresztą kilka godzin później zostaje odkryty trup profesora, który popełnił samobójstwo tym samym nożem, którym zabił inkasenta. Ilka, ogarnięta głęboką traumą, uważając się za córkę mordercy, zrzeka się wówczas poślubienia Janowa. Jednak nieoczekiwana rewelacja przywraca wszystko w dniu, gdy pop Rygi doprowadza do jej spotkania z byłym narzeczonym. Duchowny oznajmia im, że oberżysta Kroff, który niedawno zmarł, wyznał mu, że to on zamordował Pocha, a potem podmienił ukradzione banknoty na te, które znaleziono podczas zatrzymania Nikolewa. Bojąc się, że może zostać odkryty, zasztyletował profesora i tak upozorował zbrodnię, żeby wyglądała na samobójstwo. Zatem zostanie ogłoszono pośmiertna rehabilitacja Nikolewa i Wladimir oraz Ilka będą mogli zawrzeć małżeństwo, które znowu stanie się możliwe.

W 1867 roku rząd angielski zostaje wzburzony ponownym pojawieniem się Nany Sahiba, dzikiego nababa odpowiedzialnego za masakrę w Cawnpore dziesięć lat wcześniej podczas powstania spahisów. Ta nowina odnawia ból pułkownika Munro, którego małżonka została zabita dokładnie w tym mieście, a nienawiść, którą odczuwa do Nany Sahiba popycha go do nieustannych poszukiwań tego łotra. Inżynier Banks, przyjaciel pułkownika, odkupuje od spadkobierców ekscentrycznego radży niezwykły pociąg drogowy, który on zbudował na zamówienie tego ostatniego: lokomotywa, ukryta w ogromnym stalowym słoniu, ciągnie dwa wagony w kształcie pagód. To w tym wygodnym „domu parowym”, dokonuje się podróż licząca ponad trzy tysiące kilometrów: z Kalkuty aż do podnóży Himalajów, a następnie schodzenie ku Bombajowi, do na drugim krańcu półwyspu. Maucler, młody francuski podróżnik, relacjonuje swoje wrażenia z drogi i opowiada o zdarzeniach, które niespodziewanie zdarzają się podczas tej bardzo długiej wycieczki: pożarze lasu, polowaniu na tygrysy atakujące kapitana Hoda, ataku na pociąg przez stado wściekłych słoni… W tym samym czasie, Nana Sahib wzbudza nowy bunt, który ma mu dać najwyższą władzę i próbuje zwabić pułkownika Munro w pułapkę. Ale kim jest więc ta biedna obłąkana, która krąży nocą przy blasku pochodni, ta, którą zabobonni tubylcy nazywają „Błędnym Ognikiem”? Zdrajcy udaje się schwytać pułkownika Munro. Dowieziony do Nany Sahiba, przywiązany do wylotu lufy działa, oficer widzi się skazany na takie same tortury jakie Anglicy stosowali do powstańców z 1857 roku. Podczas nocy poprzedzającej egzekucję dostrzega ukazujący się „Błędny Ognik”. Jest bardzo wstrząśnięty, gdyż rozpoznaje w tej kobiecie Laurence, jego żonę, która uniknęła masakry w Cawnpore, ale jej rozum nie zdołał oprzeć się wydarzeniom, jakie przeżyła. Munro, uwolniony przez swego ordynansa Gumiego, ucieka razem z małżonką; podczas ucieczki zbiegowie spotykają Nanę Sahiba i biorą go do niewoli. Ponownie dołączają do innych członków ekspedycji, chroniących się w lokomotywie i starają się dostać do najbliższego angielskiego fortu. By powstrzymać ścigających ich buntowników, Banks powoduje eksplozję „Stalowego Olbrzyma”, zabijając tym samym uderzeniem wiarołomnego księcia. Wszyscy, zdrowi i cali, docierają do Bombaju i Laurence, którą opiekowano się jak można było najlepiej, w końcu rozpoznaje swego męża i jednocześnie uświadomi sobie, kim naprawdę jest.

Claudius Bombarnac pracuje dla dziennika „XX Wiek”. Jego zadaniem jest sporządzenie wielkiego reportażu z podróży odbywanej trasą Wielkiej Kolei Transazjatyckiej, łączącej Rosję z Chinami. Przedsiębiorczy i pełen poczucia humoru dziennikarz obawia się, że na przestrzeni sześciu tysięcy mil podróż zapowiada się monotonnie i bez historii. Dlatego też stara się nawiązywać znajomości z najważniejszymi towarzyszami „szynowymi”, którzy bardzo różnią się pomiędzy sobą zarówno pochodzeniem, jak i charakterami. Pośród stepów pociąg posuwa się z dobrą szybkością, zatrzymując się jedynie w malowniczych miastach, których ulicami przechadza się znaczna liczba rdzennych mieszkańców. Claudius Bombarnac codziennie sporządza notatki, ale ciągle ubolewa nad tym, że nic interesującego się nie dzieje. Doczepienie do składu pociągu tajemniczego, zaplombowanego wagonu, pilnowanego przez wojskowych, pobudza jego ciekawość, podobnie jak również dumnego pana Faruskiara. Czy rzeczywiście w wagonie znajduje się ciało zmarłego mandaryna? Następnie dziennikarz odkrywa pasażera na gapę. Jest nim młody Rumun Kinko, który zamknął się w fałszywej skrzyni, by dotrzeć do swej narzeczonej, mieszkającej w Chinach, nie wydając ani grosza. Bombarnac zaprzyjaźnia się z nim i dyskretnie dostarcza mu pożywienia. Nieco później dowiaduje się, że w wagonie znajduje się skarb przeznaczony dla cesarza Chin i że Faruskiar, zarządca kolei żelaznej, podjął się dobrze go pilnować. Chodzi broni go dzielnie w czasie ataku rozbójników, to w rzeczywistości Faruskiar pożąda tego skarbu i aby go zdobyć, stara się wykoleić pociąg. Jednak dzięki przytomności umysłu i odwadze Kinko machinacje te spełzają na niczym. Po przybyciu do Pekinu młodzieniec zostaje aresztowany i uwięziony za nielegalne przekroczenie granicy. Jednakże interwencja wszystkich pasażerów doprowadza do wyjaśnienia, że to on ochronił skarb i cesarz osobiście podpisze akt ułaskawienia. Od tej chwili będzie już mógł poślubić młodą Chinkę o imieniu Zinca, która z niecierpliwością oczekiwała na jego powrót. Bombarnac z notesem wypchanym wspomnieniami z żałością opuszcza swoich towarzyszy podróży i powraca do Europy aby opublikować na łamach „XX Wieku” swój reportaż, który czytelnicy przyjmują z entuzjazmem. Informacje dodatkowe: wymyślając Wielką Kolej Transazjatycką, Verne został zainspirowany budową Kolei Transkaspijskiej, którą oddano do użytku w 1888 roku.

Rok 1875. Kapitan John Branican opuszcza Stany Zjednoczone na pokładzie trzymasztowca "Franklin" i udaje się w drogę do Indii. Kilka miesięcy później jego młoda żona, Dolly, pada ofiarą katastrofy w Zatoce San Diego. Uratowana od utopienia się, popada w obłęd, gdy dowiaduje się, że w tym wypadku zginęło jej małe dziecko. W międzyczasie "Franklin", o którym nie ma żadnych wiadomości, zostaje uznany za zaginiony. Bezprawnie więziona przez cztery lata przez kuzynostwo Burkerów, którzy roztrwaniają jej dobra, Dolly wiedzie marny żywot, mając czasami przebłyski świadomości. Wkrótce po błyskawicznej ucieczce nieuczciwego małżeństwa odzyskuje rozum i dowiaduje się, że jej stryj, który umarł, pozostawił jej wielki spadek. Przekonana, że mąż przeżył rozbicie okrętu, wynajmuje statek. który odbywa dwie podróże poszukiwawcze na wody Oceanii. W wyniku poszukiwań odnajdują na wyspie w pobliżu Australii szczątki "Franklina", lecz żadnego śladu załogi. Od wyjazdu Johna upłynęło 14 lat, gdy dowiedziano się, że w australijskim buszu znaleziono konającego pierwszego oficera z "Franklina". Przed śmiercią oznajmia on Dolly, że kapitan żyje i jest uwięziony przez plemię tubylców. Młoda kobieta organizuję wyprawę w celu uratowania swego męża. W tej wyprawie bierze udział Godfrey, młody nowicjusz marynarki wojennej, bardzo przywiązany do pani Branican oraz Meritt, postrzelony Anglik, kolekcjoner starych kapeluszy. Członkowie wyprawy podczas podróży napotykają na żyjących obecnie bardzo licho, Lena i Jane Burkerów. Dolly, ogarnięta współczuciem, zabiera ich ze sobą. Czytelnik dowiaduje się wtedy, że Godfrey jest synem Dolly, którego ona wydała na świat w okresie gdy była pozbawiona świadomości. Len Burker starał się ze wszystkich sił wziąć ze sobą chłopca, który swego czasu został umieszczony w sierocińcu. Podróż poprzez pustynie australijskie okazuje się bardzo wyczerpująca: zaczyna brakować wody, buntują się tragarze, a w końcu karawana zostaje ogarnięta burzą piaskową. Korzysta z tego Burker, aby uciec z żywnością i pieniędzmi przeznaczonymi na wykup Johna Branicana. Jego zamiarem jest odnalezienie kapitana i zgładzenie go. Rzeczywiście, udaje mu się uwolnić Branicana, ale dzięki interwencji Godfrey'a, a następnie policji, jego dalsze zamiary spalają na panewce. Burker zostaje zabity w potyczce, jednak wcześniej ugadza sztyletem swoją małżonkę, aby ta nie mogła wyjawić prawdy. Na chwilę przed śmiercią Jane znajduje jeszcze tyle sił, aby przekazać Dolly całą prawdę o tajemnicy narodzenia jej syna, Godfrey'a. Po piętnastu latach rozłąki, John, Dolly i Godfrey, nareszcie razem, udają się do San Diego.

San Carlos Banda kapitana San Carlosa przemyca tytoń z Hiszpanii do Francji. Kapitan chce dotrzeć do jezior d’Arastille i Grube. Tam planuje zgubić celników i tropiącego go brygadiera Francois Dubois, przeprawiając się statkiem niejakiego Cornedoux i niknąc w lasach Geret. Skrytyci w szczelinie między niedostępnymi skałami przemytni-cy czekają na wysłanego na zwiady Jacopo. Zwiadowca dotarł do jezior, ale nie zdołał się spotkać z Cornedoux ze względu na obecność celników. Wraz z Jacopo zjawia się miejscowy wieśniak, który chce kupić od San Carlosa część kontrabandy. Przybysz budzi nieufność San Carlosa, który każe go pilnować. Mniemany wieśniak usypia swoich strażników, częstując ich cygarami zaprawionym opium, i znika. Przemytnikom udaje się dotrzeć na prom Cornedoux, ale zostają otoczeni przez łodzie celników, którymi dowodzi fałszywy wieśniak, będący w rzeczywistości brygadierem Dubois. Nagle otoczony prom znika pod wodą. Ścigający na próżno szukają na powierzchni jeziora szczątków zatopionej łodzi i ludzkich ciał. Wtem dostrzegają w świetle pochodni ludzi San Carlosa wspinających się na wzgórze po drugiej stronie jeziora. Łódź Cornedoux okazała się tak skonstruowana, by mogła płynąć pod wodą. Celnicy na czele z Dubois wznawiają pościg. Tymczasem jednak banda rozproszyła się wśród skał, wrzuciwszy wcześniej swój towar do szczeliny pod kaskadą Gave. Następnego dnia wydobyli go stamtąd ludzie wynajęci przez kupców z Catarave, a przemytnicy, zainkasowawszy zapłatę, ruszyli w drogę powrotną. Jédédias Jamet, czyli historia spadku Jédédias Jamet, syn komornika sądowego z okolic Tours, otrzymawszy niewielki spadek po dalekim krewnym, został właścicielem ziemskim i ożenił się z Perpetuą Tertullien. Ma z nią syna i córkę. Chorobliwie oszczędny i pedantyczny, prowadzi nudne, uregulowane życie. Pewnego dnia otrzymuje wiadomość o śmierci wuja swojej żony Opime’a Romualda Tertulliena. Udaje się po radę do notariusza. Tu akcja się urywa, a dalsze wydarzenia niedokończonej powieści czytelnik poznaje ze szkicu autora. Wynika zeń, że Jamet staje się uczestnikiem licz-nych awanturniczych przygód, które mają początek w Rotterdamie, miejscu zamieszkania zmarłego, by przerodzić się w bezowocną pogoń śladami Opime’a po całym świecie. Małżeństwo pana Anzelma des Tilleuls Dwudziestosiedmioletni markiz Anzelm des Tilleuls, wielki ciałem i mały rozumem, chce się ożenić. Do szukania odpowiedniej kandydatki na żonę przystępuje nauczyciel markiza Nazo Paraklet, stary kawaler, miłośnik łaciny. Pani de Mirabelle, matka pięciu panien na wydaniu, które nie cieszą się wzięciem, na wieść o tym, że kandydatem na męża jest Tilleuls, mdleje, podobnie jak wszystkie jej córki. Generał de Vieille Pierre, ojciec wojowniczej jedynaczki Amaltuldy, wyrzuca Nazona za drzwi. Przewodniczący trybunału de Pertinax nie ma, jak się okazuje, córki, tylko syna, toteż upór, z jakim łacinnik obstaje przy propozycji matrymonialnej, wprawia go w furię. Z opresji ratuje Nazona sekretarz sądowy Maro Lafourchette, ojciec ponad czterdziestoletniej Eglantyny. Choć Nazo uważa to za mezalians, przekonuje go fakt, że Maro jest równie wielkim znawcą łaciny jak on sam. Małżeństwo dochodzi do skutku i okazuje się bardzo udane. Oblężenie Rzymu W roku 1849 Ludwik Napoleon Bonaparte wysyła francuski korpus ekspedycyjny, by przywrócić na tron papieża Piusa IX. Wśród rebeliantów jest Andreani, do niedawna sekretarz papieża, zwolniony za jakieś haniebne postępki. W szeregach Francuzów są kapitan Henri Formont, ochotnik, oraz jego przyjaciel, porucznik inżynierów Annibal de Vergennes. Henri chce załatwić w Rzymie jakiegoś osobiste porachunki; Annibal nie zna szczegółów, ale deklaruje pomoc. Pierwszy, nieprzygotowany szturm na Rzym podjęty 30 kwietnia nie powiódł się. Korzystając z zawieszenia broni, Henri, Annibal oraz Jean Taupin udają się do Rzymu w przebraniu wieśniaków. Widzą tam kobietę sprawiającą wrażenie obłąkanej, w której Henri rozpoznaje swą narzeczoną Marie. Ucisza ją i gdzieś zabiera Andreani, który podburzał tłum pod Zamkiem Świętego Anioła. Henri rusza za nimi, lecz pada pchnięty sztyletem. Annibal unosi go poza mury. Taupin postanawia śledzić Andreaniego, a wobec zerwania dzień później rozejmu, musi pozostać w oblężonym mieście. Generał Vaillant decyduje się na szturm od strony Janikulum, gdzie Rzym ma najsilniejsze fortyfikacje, ale ich zdobycie przesądza o zdobyciu miasta. Oblegający kopią transzeje, których linie podchodzą coraz bliżej murów, rozstawiają baterie dział. Tymczasem Henri leży w szpitalu polowym, jego rana nie chce się goić. Taupin zaobserwował, że Andreani codziennie wychodzi dokądś z miasta. Francuska artyleria dokonuje wyłomów w bastionach i do ataku ruszają pierwsze trzy kolumny żołnierzy, wśród nich są Henri i Annibal. Pozycje przechodzą z rąk do rąk. Taupin dołącza wreszcie do swoich i relacjonuje, czego się dowiedział o Andreanim. Henri opowiada obu towarzyszom dzieje Marie: jego narzeczoną ktoś usiłował porwać. Przyspieszono ślub, by Henri mógł się nią zaopiekować, lecz Marie została porwana sprzed ołtarza i wywieziona do Rzymu. Po zdobyciu Janiculum Rzym się poddaje. Andreani więzi Marie w podziemiach zrujnowanego pałacu Vechello na płaskowyżu Corsini. Henri i Annibal przybywają tam ze swoim oddziałem i odkrywają, że pałac jest zaminowany. Słysząc głos Marie, Henri nie zważa na niebezpieczeństwo i spieszy jej na pomoc. Nim wyłamali drzwi, Andreani zdążył pchnąć dziewczynę sztyletem. Odkrywszy to, Henri umiera. Jego towarzysze podejmują daremny pościg za Andreanim. Cela, w której spoczywały ciała Marie i Henriego, okazuje się pusta. Trzeciego lipca Francuzi weszli do Rzymu. Kilka dni później zwłoki Henriego znaleziono przy moście Santa Passera. FRRITT! FLAKK! Nadmorskie miasteczko Luktrop. W jednym z jego najbogatszych domów, zwanym „Sześć-Cztery”, mieszka doktor Trifulgas. W zimną deszczową noc przybywa do niego ubogo ubrana córka cukiernika Vorta Kartifa, prosząc o pomoc dla umierającego ojca. Trifulgas nie zamierza iść po nocy kawał drogi za miasto do biedaka. Po pewnym czasie pod domem Trifulgasa zjawia się żona Kartifa, oferując za pomoc mężowi 20 frecerów. Lekarz odmawia. Gdy matka chorego oferuje 120 frecerów, Trifulgas daje się skusić. Prowadzony przez sta-ruszkę idzie wzdłuż morza. Gdy widać już dom chorego, wybucha wulkan Vanglor. Doktor pada na ziemię, a kiedy się podnosi, widzi, że staruszka zniknęła. Trifulgas zbliża się samotnie do domu chorego, który okazuje się łudząco podobny do „Sześć-Cztery”. Wkrótce wchodzi do własnego domu, do własnej sypialni. Leżący w łożu chory, który dostał wylewu, to nie Kartif, tylko sam Trifulgas. Doktor umiera na własnych rękach podczas udzielania swemu alter ego spóźnionej pomocy. Hrabia de Chanteleine Trwa krwawa pacyfikacja Wandei. Oddziały, którymi dowodzi hrabia Chanteleine, zostają otoczone w Savenay. Chanteleine wyprowadza z miasta ludność cywilną. Kernan, mleczny brat, sługa i przyjaciel hrabiego, przynosi wiadomość, że jego żonie i córce grozi niebezpieczeństwo. W okolicy pojawił się Karval, człowiek wyrzucony kiedyś z majątku za kradzież, obecnie w szeregach rewolucjonistów. Gdy Chanteleine i Kernan przybywają do rodowej siedziby, okazuje się, że podczas szturmu na zamek żona hrabiego zginęła z ręki Karvala, a jego córkę zabrano do Quimper. W Quimper Kernan i hrabia dowiadują się, że Marie tego dnia ścięto. Kernan planuje zemstę na Karvalu. Nocą obaj z hrabią idą się pomodlić nad zbiorową mogiłą straconych. Na cmentarzu spotykają Henry’ego Trégolana. Uzyskał on w Paryżu ułaskawienie dla swej siostry, a przybywszy za późno, by ją ocalić, wykorzystał akt ułaskawienia, by uratować Marie, którą właśnie prowadzono na szafot. Kernan, hrabia, Marie i Trégolan chronią się we wsi Douarnenez, gdzie Trégolan zamierzał umieścić swoją siostrę u zaufanej rodziny rybaka. Na Wyspie Tristana nieopodal Douarnenez przebywa wygnany przez parafian Yvenat, zaprzysiężony ksiądz, który zaakceptował republikańską Konstytucję cywilną kleru. Rybacy postanawiają dokonać na nim samosądu. Kernan ocala księdzu życie. Wkrótce hrabia znika. Marie przeczuwa, że przyłączył się do rojalistów i zginął. Henry wyznaje jej miłość i zamierza szukać hrabiego. Ten jednak wraca. Aprobuje uczucie młodych, ale w całym departamencie nie ma księdza, który mógłby im udzielić ślubu. Po okolicy rozchodzi się wieść o duchownym niosącym miejscowym posługę religijną. Tajemniczy ksiądz, którego hrabia obiecuje sprowadzić, ma udzielić ślubu Marie i Henry’emu. Owym księdzem okazuje się Chanteleine, który w młodości odbył studia teologiczne, a teraz otrzymał święcenia od działającego w ukryciu biskupa. W trakcie ceremonii dochodzi do ataku, którym kieruje Karval. Hrabia zostaje uwięziony. W Breście, dokąd go zawieziono, trwa krwawy terror. Karval ginie z ręki Kernana, wyspowiadany wcześniej przez Yvenata. Jest dziewiąty thermidora; z Paryża przychodzi wiadomość, że Robespierre, Couthon i Saint-Just zostali straceni. Korzystając z zamieszania, Kernan wyswobadza hrabiego. Cała grupa opuszcza kraj i chroni się w Anglii. Tam młodzi biorą ślub. Po kilku latach wracają do Francji i osiadają w Chanteleine.

Rok 1859. Argentyna zbudowała latarnię morską na Wyspie Stanów, bardzo osamotnionym miejscu, położonym na ekstremalnym krańcu Ziemi Ognistej. Przybywa tam awizo „Santa Fe” i przywozi trzech latarników, którzy przez kilka miesięcy mają dozorować latarnię.. Na skutek rozbicia się statku, na tej wyspie żyje banda piratów, dowodzona przez Kongrego. Złoczyńcy ci ukryli w jaskini wszystkie swoje bogactwa, czekając, aż zdołają opanować jakiś statek, by móc je na niego załadować i ponownie wyruszyć na morze. Niedługo nadarza się wspaniała okazja, gdy szkuner osiadada na mieliźnie i zostaje opuszczony przez jego załogę; piraci dają radę spuścić go wodę i udają się do zato Elgor, położonej przy latarni morskiej. Po zabiciu dwa dozorców, gaszą światło latarni, żeby przyciągać statki} na podwodne skały. Główny strażnik, Vasquez, jedyny pozostały przy życiu, ukrywa się w wydrążeniu skały. Następnie odkrywa jaskinię piratów i zabiera z niej rzeczy potrzebne mu do przeżycia. Podczas burzy na wybrzeżu rozbija się amerykański żaglowiec; jedynie pierwszy oficer tego statku, John Davis, dzięki Vasquezowi unika śmierci. Od tej pory dwaj mężczyźni będą dążyć do jedynego celu: przeszkadzać Kongremu opuścić wyspę przed powrotem awiza „Santa Fé”. Znajdują karonadę z rozbitego statku i udaje się im uszkodzić szkuner, który już wypływał na pełne morze. Jednak piraci szybko go naprawiają i odbijają w chwili, gdy na horyzoncie zjawia się awizo. Tymczasem oni nie mogą opuścić zatoki podczas głębokiej nocy bez oświetlenia – a awizo z tej samej przyczyny nie może do niej wpłynąć. W tym czasie Vasquez i Davis podkradają się aż do latarni morskiej i ponownie ją zapalają, pozwalający okrętowi wojennemu dostać się do zatoki. Piraci, złapani w pułapkę, uciekają na wyspę, gdzie, przeważnie umierają po pewnym czasie z wycieńczenia, Kongre będzie wolał popełnić samobójstwo, niż dostać się w ręce argentyńskich żołnierzy. Vasquez pomścił jego dwóch zamordowanych towarzyszy, a Davis załogę swego statku, zatopionego przez działalność bandy grabieżców rozbitych statków. Obaj mężczyźni zostają odwiezieni przez „Santa Fé” do Buenos Aires .

Podczas gdy we Francji, w roku 1792 zaczynają rozchodzić się pogłoski o rozpoczęciu wojny z Niemcami, wachmistrz Natalis Delpierre przebywa w Belzingen, niedaleko Berlina, w odwiedzinach u swojej siostry Irmy. Jest ona służącą u pewnej Francuzki, madame Keller, wdowy po niemieckim przemysłowcu. Natalis natychmiast zaprzyjaźnia się z Jeanem, synem pani Keller, bardzo zakochanym w Marthe de Lauranay, również Francuzce, także mieszkającej w Belzingen razem z dziadkiem. Arogancki pruski porucznik, Frantz von Grawert, odrzucony konkurent do ręki Marthe, z zawiścią patrzy na tę sielankę i w końcu prowokuje Jeana Kellera do pojedynku. Rankiem, w dniu, w którym miał się odbyć pojedynek, zostaje ogłoszona mobilizacja i Jean, jako obywatel niemiecki, zostaje wcielony do tego samego pułku, co Grawert. Pojedynek staje się niemożliwy, a ze strony Frantza na nieszczęśliwca zaczynają spadać szykany. Młodzieniec, doprowadzony do ostateczności, uderza oficera i następnie ucieka, a za jego schwytanie zostaje wyznaczona nagroda. Pan de Lauranay i jego wnuczka opuszczają wtedy Belzingen, w towarzystwie Delpierre'a oraz pani Keller i rozpoczynają długą podróż powozem poprzez terytorium niemieckie, po którym poruszają się oddziały wojskowe. W czasie tej podróży przyłącza się do nich Jean Keller, ścigany przez Bucha, kłusownika, przyciągniętego chęcią zdobycia wysokiej nagrody za schwytanie zbiega. Po wielu perypetiach zbiegowie przekraczają na piechotę granicę, korzystając z przełęczy w lesie Argonne. Jednakże Prusacy znajdują się już na terytorium francuskim, a Delpierre i Keller, schwytani przez Bucha i jego popleczników, stają przed sądem wojskowym. Po bardzo pobieżnym procesie zostają postawieni przed plutonem egzekucyjnym i dosłownie w ostatniej chwili atak wojsk francuskich ratuje ich przed śmiercią. Jean odnajduje swoją matkę i dowiaduje się, że jest narodowości francuskiej, ponieważ jego lotaryńscy przodkowie, którzy wyemigrowali do Niemiec, nigdy nie zostali naturalizowani. Od tej chwili nie czuje się już zobowiązany, aby służyć w wojsku niemieckim, towarzyszy Delpierre’owi, który odnalazł swój szwadron. Obaj mężczyźni walczą ramię w ramię w bitwie pod Valmy, gdzie zabija Frantza, atakującego ze swoim pułkiem pozycje wojsk francuskich. Nieco później Jean poślubia Marthe, a Delpierre jest świadkiem na ich ślubie. Natalis ponownie wyrusza na wyprawy wojenne i kończy swoją karierę wojskową w stopniu kapitana.

Doktor Fergusson zamierza przelecieć balonem nad częścią Afryki, by odkryć jeszcze wówczas źle zlokalizowane źródła Nilu. Sam skonstruował Victorię, aerostat o podwójnej powłoce, zaopatrzony w system ogrzewania i schładzania gazu, co daje mu wielką swobodę i elastyczność manewrów. Towarzyszy mu jego służący, Joe, jak również Dick Kennedy, stary przyjaciel. Wyprawa rusza z Zanzibaru w kwietniu 1862 roku; trzej ludzie dosięgną {osiągną} bez wielkich trudności jezioro Victoria i sprawdzą, że z niego na pewno wypływa Nil, jak to przeczuwali wcześniejsi badacze. Dalszy ciąg dalszy podróży okazuje się dużo bardziej niebezpieczny: aeronauci muszą stawiać czoła wrogim plemion, doznają tortur pragnienia, a potem rywalizują o wodopój z parą dzikich zwierząt. Ale niebezpieczeństwo przychodzi także z nieba, gdy agresywne drapieżne sępy rozrywają pierwszą powłokę balonu. Aby go odciążyć, bohaterski Joe nurkuje do jeziora Czad i dozna wielu przygód zanim zostanie odnaleziony i wspomożony przez jego towarzyszy. Doktor Fergusson staje wkrótce przed poważnym problemem, ponieważ podczas lotu ponad wysokim górskim łańcuchem, druga powłoka aerostatu zaczyna tracić wodór. Podróżnicy dochodzą docierają w końcu na równiny Senegalu, ale ścigani są przez buntowniczych Talibów, którym z ledwością uchodzą na nowo napełniając balon gorącym powietrzem, by móc wykonać ostatni skok ponad kataraktami Gouina. Przyjmą ich, całych i zdrowych, wojskowi z francuskiego posterunku i podpiszą protokół dotyczący ich przybycia. Ta fantastyczna podróż ponad afrykańskim kontynentem, ze wschodu w zachód, spowoduje, że trzej Anglicy zostaną tryumfalnie przyjęci po powrocie do kraju. Jako wynagrodzenie za ich trudy otrzymają złoty medal Królewskiego Towarzystwa Geograficznego w Londynie.

W Hamburgu, w 1863 roku, wybitny mineralog, profesor Lidenbrock, odkrywa kryptograficzny rękopis ukryty w starej islandzkiej księdze. Nie bez kłopotu, i z pomocą z swego siostrzeńca, Axela, udaje się mu go odszyfrować: Czarodziejska księga, napisana przez Saknussemma, alchemika z XVI wieku, wskazuje drogę, którą należy podążać, by dojść do wnętrza Ziemi. Pomimo sprzeciwów spokojnego Axela, wyrwanego z jego spokojnego życia i od jego narzeczonej, profesor natychmiast decyduje się ruszyć w ślady śmiałego podróżnika, który spróbował tej przygody trzysta lat wcześniej. „Wejściowymi wrotami” wskazanymi w pergaminie jest wygasły wulkan Sneffels, położony na Islandii. W towarzystwie przewodnika Hansa, dwaj ludzie schodzą do jednego z trzech erypcyjnych kominów i zaczynają ich podziemną drogie przy świetle lamp Ruhmkorffa. Wnętrze globu czasem odsłania przed badaczami czarodziejskie wizje, ale, podróż trzech śmiałków zwalniają dramatyczne zdarzenia: najpierw okropne męczarnie powoduje brak wody, aż do czasu, gdy Hans odkrywa opatrznościowy strumień; potem Axel błądzi w całkowitych ciemnościach w granitowym labiryncie i traci przytomność, po zejściu na dół po pochyłości chodnika. Odnaleziony przez swych towarzyszy, budzi się w jaskini o olbrzymich rozmiarach, której sklepienia wzrok nie sięga i która zamyka w sobie wielkie morze. W tym morzu i na jego wybrzeżach, ciągle istnieje fauna i flora starszych epok geologicznych, ku największemu zachwytowi profesora. Po morskiej podróży na tratwie, zakłóconej przez walkę dinozaurów i straszną burzę, podróżnicy znajdują ostatni znak zostawiony przez Saknussemma. Ponieważ dalsza droga jest zablokowana, otwierają sobie przejście za pomocą materiału wybuchowego. Pomysł wywołuje katastrofę, ponieważ tratwa, zepchnięta do wnętrza wulkanicznego komina, będzie podnosić się na powierzchnię pod ciśnieniem roztopionej magmy. Po długich godzinach podnoszenia się, trzej ludzie, poturbowani, ale cali, lądują na stokach wulkanu Stromboli, który akurat jest aktywny. Z Islandii do wysp Eolskich pokonali tysiąc dwieście mil i przeżyli bajeczną „plutoniczną” przygodę. Profesor Lidenbrock, którego to osiągnięcie rozsławiło na cały świat, będzie żałował, że nie zdołał dotrzeć do środka Ziemi; co do Axela, wreszcie będzie mógł poślubić swoją ukochaną.

W 1827 roku, podczas gdy greccy powstańcy bohatersko opierają się armii otomańskiej, filhelleni – europejscy wolontariusze różnych narodowości – przybywają wspomagać ich w tej nierównej walce. Pomiędzy nimi znajduje się też Henry d’Albaret, kapitan marynarki francuskiej. Inna postać tej powieści, Nicolas Starkos, bezwstydnie współpracuje z Turkami i przewozi na swoim statku własnych rodaków, by sprzedawać ich do ciężkich więzień berberyjskich. Jego matka, Andronika, która bije się w szeregach greckich, przeklina go i wypiera się. Na Korfu Henry nawiązuje znajomość z zagadkowym bankierem Elizundo, którego bogactwo pochodzi częściowo z jego transakcji ze Starkosem. Oficer zakochuje się w jego córce Hadjine i otrzymuje jej rękę, ku wielkiej radości Xarisa, służącego młodej kobiety. Jednak szantaż wywierany przez Starkosa na Elizundo przewróci do góry nogami wszelkie projekty, gdyż to grecki renegat chce poślubić Hadjine. Dziewczyna unika tego związku, ponieważ po nagłej śmierci bankiera, znika razem z Xarisem i zamieszkuje w miejscu, którego, pomimo usilnych poszukiwań, nie udaje się odkryć Henry’emu d’Albaretowi. Wówczas młody francuski oficer przyjmuje dowództwo korwety „Syphanta” i podejmuje kompanię przeciw piratom, którzy rabują i mordują na wyspach Archipelagu. Sacratif, najdrapieżniejszy spomiędzy nich, stale ukrywa się, unika spotkania i oficerowi nie udaje się zmusić go do walki. W międzyczasie Hadjine próbuje naprawiać błędy swego ojca, zużytkowując cały jego majątek na wykupywanie greckich więźniów, przebywających w niewoli u Turków. W drodze powrotnej z jednej ze swych podróży zostaje schwytana i sprzedana na targowisku; Henry’emu d’Albaretowi udaje się ją odkupić, prawie wydzierając ją z rąk Starkosa. Ten człowiek, które jest nikim innym, jak sławetnym piratem Sacratifem, atakuje „Syphantę” ze swoją flotyllą pirackich statków; po zawziętej bitwie udaje mu się pojmać Henry’ego i skazuje go na wysadzenie w powietrze razem z jego okrętem. Nieoczekiwana interwencja Xarisa, który uwalnia uwięzionych marynarzy i zabija pirata, diametralnie zmienia sytuację i korsarze rzucają się do ucieczki. Na nieszczęście, Andronika nie przeżyje swego syna i umiera, rażona bolesną stratą. Henry i Hadjine będą mogli wreszcie połączyć się – co było ich przeznaczeniem – i ostatecznie zamieszkają w Grecji po proklamacji niezależności tego kraju.

Rok 1893. Dwaj Francuzi, młody chłopiec Jean de Kermor i sierżant Martial, płyną w górę rzeki Orinoko. Celem ich podróży jest odnalezienie pułkownika de Kermor, ojca Jeana, od czternastu lat tajemniczo zaginionego w Wenezueli. Po drodze spotykają rodaków wysłanych w misji w te rejony: badacza Jacques’a Hellocha i botanika, Germaina Paterne'a. Od tej chwili będą podążać razem. Żegluga po Orinoko nie należy do łatwych, gdyż liczne bystrzyny i katarakty zmuszają przewoźników do uciążliwych holowań łodzi, a jednocześnie trzeba odpierać ataki Indian. Przy nagłym ataku szkwału, kiedy pirogi mają zostać wyrzucone na brzeg, Jean wypada za burtę i unika pewnej śmierci tylko dzięki Jacques’owi Hellochowi, który odholowuje go na brzeg. Wkrótce badacz odkrywa, że Jean jest w gruncie rzeczy kobietą… Jeanne, na okres wyprawy przebraną za chłopca. Nieco później Jeanne opowiada Hellochowi i Paterne’owi, że kiedy miała zaledwie kilka miesięcy, została uratowana jako jedna z nielicznych pozostałych przy życiu w katastrofie statku, w której zginęła jej matka. Adoptowana przez kolonistów z Hawany, dopiero znacznie później dowiedziała się o swoim pochodzeniu. W tym czasie jej ojciec, zrozpaczony po zniknięciu dwu ukochanych istot, zaoferował połowę swej fortuny sierżantowi Martialowi – jego towarzyszowi broni – i wyjechał w nieznanym kierunku. Jeanne, dowiedziawszy się, że pułkownika widziano w Wenezueli, przedsięwzięła kroki, o których wcześniej wspomnieliśmy. Podróż trwa dalej i powoli sympatia, jaką Helloch odczuwa do Jeanne zmienia się w dużo głębsze uczucie. Pewien człowiek, nazywający się Jorrès, najmuje się jako marynarz na pokład jednej z szalup, ale jego dwuznaczna postawa natychmiast budzi nieufność podróżników. Płynąc w górę rzeki ku Santa Juana, misji założonej przez ojca Esperante, księdza w całości oddanemu tubylczej ludności. Ale po okolicznych włóczy się banda rabusiów, dowodzona przez Alfaniza, zbiega z Kajenny; Otóż ten człowiek dwadzieścia lat wcześniej został skazany na ciężkie więzienie po zeznaniach pułkownika de Kermora. Dziwacznym zbiegiem okoliczności Jorrès opuszcza załogę i już nie pojawia się ponownie. Mała gromadka, która teraz posuwa się pieszo, wpada w zasadzkę przygotowaną przez rabusiów. Jorrès, ich szef, który jest nie kimś innym, jak galernikiem Alfanizem, odkrywa swą prawdziwą tożsamość więźniom. Jednak ojciec Esperante uprzedzony na czas, przybywa z milicją z misji i po krótkiej walce wyzwala podróżników. Znalazłszy się twarzą w twarz z Alfanizem, oznajmia mu, że jest byłym pułkownikiem de Kermorem; bandyta zamierza strzelić do Jeanne i misjonarz jest zmuszony go zabić. Wreszcie ojciec i córka mogą połączyć się, uściskać... Kilka tygodni później, stary oficer poświęci małżeństwo Jeanne z Jakiem Hellochem, zanim jeszcze powrócą do Europy.

W 1867 roku, Jules Verne i jego brat Paul przepływają Atlantyk na pokładzie „Great Eastern”, wysiadają w Nowym Jorku, potem odbywają krótką podróż po amerykańskiej ziemi, aż do wodospadu Niagara. Używając swoich notatek z podróży jako bazy, pisarz opowiada oczami francuskiego turysty o perypetiach tej długiej i zajmującej morskiej przeprawy. By dodać historii trochę romantyczności, wplata w to opowiadanie mały dramat, który będzie przyciągał uwagę czytelnika. Narrator spotyka jednego ze swoich angielskich przyjaciół, kapitana Fabiana Mac Elwina, który podróżuje w kompanii innego wojskowego, kapitan Corsicana. Fabian wydaje się dotknięty z nieuleczalną melancholią i oznajmia, że kobieta, którą kochał, Ellen Hodges, musiała zaakceptować małżeństwo z rozsądku z niejakim Harrym Drake’em, człowiekiem cynicznym i rozwiązłym, spędzającym czas przy stołach do gry. Intryga będzie rozwijać się na tle wszystkich małych, codziennych wypadków, zabawnych lub dramatycznych, komentowanych z werwą przez opowiadającego albo przez doktora Pitferge’a, innego pasażera. Na statku pasażerskim znajduje się także Harry Drake i tajemnicza kobieta, która wieczorami błąka się po pomostach, będąca jego małżonką, czyli Ellen Hodges. Tłamszona przez złe zachowanie się i brutalność swego męża, nieszczęśliwa postradała rozum. Fabian i Harry wkrótce spotykają się na pokładzie i wybucha sprzeczka, której tak obawiał się kapitan Corsican. Od tej chwili tylko pojedynek może zmyć afront, jakiego doznał młody oficer. Do spotkania dochodzi na pustym pokładzie w czasie szalejącej burzy. Nieoczekiwane pojawienie się Ellen na chwilę wstrzymuje walkę; Fabian, zdumiony tym zjawieniem się, odrzuca broń i zdany jest na łaskę swego przeciwnika, gdy nagle w szpadę Drake’a uderza błyskawica i razi go. Po jakimś czasie od przybycia do Stanów Zjednoczonych młoda kobieta odzyskuje świadomość umysłu na brzegach wodospadu Niagara i rozpoznaje Fabiana, swoją prawdziwą miłość. Narrator otrzymuje potwierdzenie tej szczęśliwej nowiny w chwili, gdy wsiada na statek udający się do Europy.

W 1839 roku Amerykanin Jeorling, pragnący opuścić Wyspy Kerguelena, na ktorych przebywał, wsiada na pokład szkunera „Halbrane”, dowodzonego przez kapitana Lena Guya, człowiek milczącego, który akceptuje pasażera z pewną rezerwą. Na pokładzie bosman Hurliguerly chętnie gawędzi z Jeorlingiem, natomiast Len Guy zachowuje dystans; można domniemywać, że ukrywa tajne zmartwienie. Tymczasem pewnego dnia, przekazuje Jeorlingowi nadzwyczajną informację: wypadki i osobistości opisane w sławnej powieści Edgara Poego „Przygody Artura Gordon Pyma” nie są zmyślone, ale zupełnie prawdziwe. Odkrycie trupa na krze zdaje się potwierdzać jego przekonanie: dokumenty znalezione przy ciele poświadczają, że kapitan William Guy, rodzony brat Lena Guya, od jedenastu lat znajduje się na wyspie Tsalal, po masakrze części jego załogi przez tubylców. W porcie na Falklandach, na statek zaciąga sia się kilku dodatkowych marynarzy, pomiędzy którymi znajduje się niejaki Hunt, którego głównym pragnieniem jest dotarcie do bieguna południowego, jeszcze wówczas niezbadanego. Po trudnej żegludze szkuner dociera do mitycznej wyspy Tsalal, opisanej przez Edgara Poego, spustoszonej przez podziemny wstrząs, na której nie ma śladu życia. Zrozpaczony Hunt przyznaje się, że właściwie jest Dirkiem Petersem, towarzyszem przygód Arthura Pyma, przez ostatnie lata poszukującego swego przyjaciela. „Halbrane”, podniesiona nagle przez górę lodową, zostaje zniszczona, a jej jego załoga musi schronić się na lodzie. Wkrótce góra lodowa wpływa w nieznaną cieśninę, która przecina kontynent południowy, i kończy swą drogę, dobijając do stałego lądu. Bunt części marynarzy pozbawia Lena Guya i jego wiernych towarzyszy jedynej łodzi, jak im pozostała. Po jakimś czasie Peters udaje się złapać unoszącą się łódź, w której odkrywa Williama Guya i trzech jego ludzi, prawie nieprzytomnych. Następuje wzruszające spotkanie dwóch braci, którzy spotkali się po jedenastu latach rozłąki. Jeorling i jego towarzysze korzystają z łodzi, by dotrzeć w okolice bieguna magnetycznego, gdzie czeka ich fantastyczna wizja: ogromna skała, mająca postać sfinksa, ze straszliwą siłą w znacznym promieniu przyciąga wszystkie żelazne elementy. Znajdują też zmumifikowanego trupa Arthura Pyma, rozciągniętego na ścianie i rozumieją, że nieszczęśnik, który nosił fuzję przewieszoną przez ramię, został błyskawicznie po-chwycony przez magnetyczny fluid i rzucony na ten potworny magnes. Zrozpaczony Dirk Peters nie przeżyje tego makabrycznego widoku i padnie trupem, powalony przez atak serca. Dwunastu ocalonych z tej odysei, na pokładzie kruchej łodzi, dotrze na Ocean Spokojny, gdzie zostaną zabrani przez amerykański statek, który ich odwiezie do Australii. Juliusz Verne, wielbiciel Edgara Poego, napisał dalszy ciąg powieści zatytułowanej „Przygody Arthura Gordona Pyma”. Zresztą cały piąty rozdział „Sfinksa lodowego” jest poświęcony streszczeniu tego dzieła wielkiego amerykańskiego pisarza.

Harry Clifton, amerykański inżynier, po latach pracy w Azji wraca do domu z żoną i czwórką dzieci. Na statku, z którym podróżuje, po kilku dniach dochodzi do buntu załogi, w wyniku czego zostaje zamknięty w swej kabinie. Jego żona i czworo dzieci zostają pozostawione w łodzi na pełnym Pacyfiku, kecz udaje się do nich dołączyć marynarzowi Flipowi. Dzięki jego zręczności udaje im się wylądować na samotnej wyspie, która stanie się ich domem. Pod okiem Flipa rozbitkowie urządzają się na wyspie najlepiej, jak potrafią. Także Harry’emu Cliftonowi udaje się uciec od buntowników i też znajduje ocalenie a na wyspie. Dzieci czule nazywają Flipa Wujkiem Robinsonem. Po odkryciu kuli w mięsie wyspiarze zdają sobie sprawę, że na wyspie muszą być inne istoty ludzkie…

Małżeństwo Cascabelów przez dwadzieścia lat przemierzało we wszystkich kierunkach Stany Zjednoczone. W roku 1867 oceniwszy, że uciułany majątek jest wystarczający, dzielni wędrowni artyści pragnęli powrócić teraz do Francji razem z trójką dzieci, wszystkimi urodzonymi na amerykańskiej ziemi. Dwaj oszuści kradną im kasetkę zawierającą cały ich dorobek i zabierają całą nadzieję na zapłacenie za przepłynięcie przez Atlantyk. Energiczny Cesar Cascabel podejmuje wówczas zuchwałą decyzję: pragnie dotrzeć do rodzinnej ziemi wozem artystów, przebywając najpierw skutą lodami Cieśninę Beringa, a następnie przejeżdżając poprzez Syberię i Rosję. Zaczyna się wtedy powolny marsz ku Alasce, urozmaicony różnymi zdarzeniami. Kuglarze napotykają na politycznego banitę, hrabiego Narkina, rannego w wyniku ataku złodziei, jak również ładną Indiankę, nazywającą się Kayette. Przejazd po ławicy lodowej okazuje się bardzo niebezpieczny, ponieważ nagła odwilż powoduje oderwanie się olbrzymiej kry, zdążającej na Ocean Lodowaty, na której znalazł się wóz artystów i oni sami. Podróż na krze kończy przy archipelagu Wysp Lachow-skich na których wszyscy bezpiecznie lądują, ale natychmiast zostają schwytani przez tubylcze plemię. Umiejętność Cesara jako brzuchomówcy pozwala całej gromadce odzyskać wolność i kontynuować swoją okrężną wyprawę przez Syberię. W tym samym czasie dwaj złoczyńcy, spiskujący przeciw Narkinowi, namawiają się, by przekazać hrabiego carskiej policji. Po przejściu gór Ural, podróżnicy docierają do Permu, a wędrowni cyrkowcy dają wielkie przedstawienie przed lokalnymi władzami. W trakcie przesadnie śmiesznej pantomimy, kiedy Cascabel postanawia aresztować zbójów, dowiaduje się, że hrabia Narkin, który został ułaskawiony, nie musi już niczego się obawiać. Rosjanin po królewsku wynagrodzi swoich zbawców, i ożeni ich starszego syna z Kayette, którą jednocześnie adoptuje. Cesar i jego małżonka bez żadnych trudności powracają do Normandii i tu zamieszkują na resztę swego żywota.

Jak wskazuje podtytuł, londyńczyk J. R. Kazallon z dnia na dzień zapisuje niespodziewane wydarzenia mające miejsce na pokładzie trzymasztowca „Chancellor” w 1869. Wypłynąwszy z Charlestonu, statek ma dotrzeć do Liverpoolu, jego macierzystego portu. Oprócz ważnego ładunku bel bawełny, przewozi także ośmiu pasażerów, w tym narratora. Kapitan, dotknięty chorobą umysłową, nie trzyma kursu i zbacza na południe. W tym czasie we wnętrzu statku wybucha pożar. Zastępca kapitana, Robert Kurtis, wkrótce przejmuje dowodzenie statkiem i podejmuje wszelkie działania mające zwalczyć ogień ognień, który nieubłaganie się rozwija. Najpierw burza, potem osiądnięcie na skałach srogo do-świadczają „Chancellora”; ściągnięty z mielizny, ale ciągle całym kadłubem nabierający wodę, musi zostać opuszczony, a załoga i pasażerowie chronią się na tratwie. Dla rozbitków zaczyna się wówczas droga przez mękę; ponieważ jedzenie i woda są rozdzielane z drobiazgową oszczędnością, niezadowolona załoga próbuje się bunto-wać. Wokół kapitana Kurtisa zbiera się grupka kilku zdecydowanych ludzi, wśród nich znajdują się pan Letourneur i jego syn André, jak również J. R. Kazallon; po drugiej stronie gotowi na wszystko marynarze, byle tylko przeżyć. Wcześniej już tego dowiedli, żywiąc się trupem jeden z nich, a teraz żądają, żeby los wyznaczył ofiarę, którą należy poświęcić. Zostaje nią pan Letourneur, który ma zostać zabity, ale nagle między dwoma obozami dochodzi do walki. Na szczęście walka ustaje, ponieważ tratwa dociera do słodkowodnego prądu, który wypycha Amazonka. Rozbitkowie dopływają do lądu u ujścia tej rzeki i ocaleni, zostaną pokrzepieni przez rybaków, a następnie przewiezieni do pobliskiego portu, gdzie będą mogli znaleźć statek zdążający do Europy.

Czarne Indie! W tym kwitnącym dziewiętnastym wieku poddani Jej Majestatu rozumieją pod tą nazwą cudowne pokłady węgla kamiennego Wielkiej Brytanii. Inżynier James Starr powraca do kopalni Aberfoyle, której był dyrektorem aż do całkowitego wyczerpania pokładów węglonośnych. Dzieje się to na prośbę jego starego nadsztygara, Simona Forda. Były kierownik robót, wspomagany przez swego syna Harry’ego, ma nadzieję na znalezienie nowych pokładów węgla. Przeczucie nie zachodzi starego górnika; razem z inżynierem odkrywają kolosalną jaskinię, gdzie ze wszystkich stron pokazują się pokłady węgla kamiennego. Wówczas rozpoczyna się seria poważnych zdarzeń, z posuwaniem do prób morderstwa, których sprawca pozostaje nieznany. Starr i Fordowie, żywcem zamurowani, zostają uratowani przed okrutną śmiercią przez Jacka Ryana, przyjaciel Harry’ego, wiedzionego do nich światełkiem kagańca, niesionym przez niewidzialną, ale przyjazną istotę. Po tych wydarzeniach nagle powraca spokój. Trzy lata później, Nowa Aberfoyle stała się prosperującą kopalnią, a miasteczko Coal City, zbudowane wokół podziemnego jeziora, zamieszkują rodziny robotników. W tym czasie Harry odnajduje w dramatycznych okolicznościach dziewczynę o imieniu Nell, porzuconą w głębi szbu. Stwierdza, że ona nic nie wie o świecie zewnętrznym i ukrywa rzed nim jakąś ciążącą jej tajemnicę. Ta dziwaczna i jednocześnie miła istota natychmiast zostaje adoptowana przez rodzinę Fordów. Harry podejmuje się nauczyć ją czytania i pisania i poprowadzić ją w czasie pierwszej wycieczki przy dziennym świetle. Przywiązanie, jakie młody górnik okazuje Nell, zamienia się w silniejsze uczucie, zwłaszcza gdy dowiaduje się, że to ona wcześniej poprowadziła ratowników labiryntem podziemnych chodników. Dokładnie w chwili, kiedy Harry obwieszcza zamiar poślubienia Nell, ponownie rozpoczynają się ataki. Dowiadujemy się, że zbrodnie te popełniane są przez Silfaxa, szalonego starca, byłego górnika i dziadka dziewczyny. W swoim obłędzie domaga się zwrotu kopalni. W dzień wesela nagle ukazuje się i grozi wybuchem metanu, wysyłając harfanga, który z zapalonym knotem w szponach ma unieść się pod sklepienie jaskini, ale Nell przywołuje drapieżnika, który kładzie się u jej stóp. Wariat, nie chcąc dać się schwytać, woli zginąć w wodach jeziora. Kilka miesięcy później, niedoszłe małżeństwo zostanie poświęcone i Harry Ford oraz Nell będą odtąd mogli żyć szczęśliwi w ich podziemnym królestwie.

W 1825 roku mała grupa franko-kanadyjczyków spiskuje przeciw brytyjskiemu reżimowi. Należący do nich adwokat Simon Morgaz, pod naciskiem Ripa, prywatnego policjanta pozbawionego skrupułów, denuncjuje swoich przyjaciół. Zelżony przez całą ludność, Morgaz ucieka z rodziną, a później popełnia samobójstwo. Dwanaście lat później, niechęć między Francuzami a Anglikami nie zmniejszyła się i generalny gubernator Kanady w najbliższym czasie spodziewa się buntu. Pewien człowiek, o przydomku Jean Sans Nom (Jean bez Nazwiska) przemierza wsie i rozdziela broń i pieniądze stronnikom reformatorów, podczas gdy pewien ksiądz, Joann, swymi żarliwymi kazaniami wzbudza zachwyt tłumów. Pan Vaudreuil i jego córka Clary, oboje będący gorącymi patriotami, przyjmują Jeana Sans Nom; dziewczę bardzo szybko zaczyna odczuwać żywsze uczucie do młodzieńca, zresztą z wzajemnością. Jednak podczas nierozważnego zatargu z policją, Rip identyfikuje poszukiwanego człowieka, za którego głowę wyznaczono nagrodę. Pan Nick, spokojny notariusz z Montrealu, posiadający w swoich żyłach indiańską krew, czuje się zagrożony w tej rozróbie, zgadza się zostać wodzem plemienia Huronów, z którego pochodzi. Reformatorzy odnoszą pierwsze zwycięstwo w bitwie pod Saint Denis, ale wojska angielskie biorą się w garść i rozbijają ich pod Saint Charles. Jean Sans Nom ukrywa się u swojej matki, gdzie spotyka się ze swoim bratem, księdzem Joannem. Dowiadujemy się, że obaj są synami zdrajcy Simona Morgaza i walczą o niezależność Kanady, by odkupić błąd ich ojca. Jean, schwytany w pułapkę, zostaje uwięziony i skazany na śmierć. Joann, pod pretekstem dania mu ostatnich sakramentów, widzi się z nim i przekonuje go, by uciekł jego duchownym przebraniu; młody ksiądz zamiast niego ginie pod angielskimi kulami. Bici z wszystkich stron, reformatorzy chronią się na wyspie Navy, położonej nieopodal wodospadu Niagara. Anglicy rozbijają ich, a pan Vaudreuil zostaje zabity zabijany. Jean Morgaz zabiera omdlałą Clary i układa ją na pokładzie statku, na którym ma zamiar dotrzeć amerykańskiego brzegu, ale jest poważnie ranny i nie potrafi dopłynąć do ziemi. Później, korzystając z ciemności nocy, przecina cumy i podpala statek, który pogrąża się w głębinach wodospadu, porywając z sobą Jeana i Clary, ostatecznie połączonych w śmierci.

Rok 1885. Flig Balt i Vin Mod, dwaj łotrzykowie najgorszego gatunku, zamierzają zawładnąć brygiem „James Cook”, na którym żeglują. W tym celu, podczas postoju w Nowej Zelandii, rekrutują kilku gotowych na wszystko marynarzy. Kapitan Harry Gibson, zajmuje się żeglugą kabotażową między wyspami, przynoszącą zyski; w czasie podróży na statek wsiadają jego syn Nat i pan Hawkins, armator statku. Z wyspy Norfolk, zabierają dwóch rozbitków, obywateli holenderskich, braci Kip. Karl, starszy, jest oficerem marynarki, młodszy Pieter – kupcem. Między Hawkinsem i dwoma braćmi zawiązuje się nić sympatii, a Holendrzy doskonale dostosowują się życia na statku. Po pewnym czasie bryg dopływa do Archipelagu Bismarcka. Podczas postoju kapitan Gibson zostaje zasztyletowany przez Balta i Moda oraz ogołocony z pieniędzy, które miał przy sobie. Śledztwo zmierza w złym kierunku, ponieważ zabójstwo popełniono malajskim krisem, więc podejrzenia skupiają się na tubylcach. Pan Hawkins, by zachować ostatni obraz swego przyjaciela, fotografuje twarz nieboszczyka. W drodze powrotnej statek musi walczyć z potężnym szkwałem i wobec niekompetencji Fliga Balta, dowodzenie przejmuje Karl Kip i unika rozbicia statku. Wściekły Balt próbuje wówczas wywołać bunt, lecz zostaje pojmany i uwięziony aż do dopłynięcia statku do Tasmanii. Podczas swego procesu twierdzi, że bracia Kip są mordercami Gibsona. Istotnie, w bagażach Holendrów odnaleziona zostaje broń użytą do popełnienia przestępstwa i część pieniędzy, podstępnie podrzuconych przez Vina Moda. Wobez takich przytłaczających dowodów, sąd przysięgłych podejmuje decyzję o karze śmierci dla obu braci. Dzięki interwencji pana Hawkinsa zostaje zamieniona dożywotnie więzienie. Karl i Pieter muszą znosić wszelkie niedogodności ciężkiego więzienia w Port Artur. Wbrew ich woli porwani do Stanów Zjednoczonych podczas ucieczki więźniów politycznych, do zdumieniu wszystkich powracają i ponownie stają się więźniami. Wobec takiej sytuacji, sąd nakazuje rewizję procesu. Rozstrzygający o ich niewinności dowód zostaje dostarczony przez Nata Gibsona: badając za pomocą lupy powiększenie portretu swego ojca, odkrywa prawdziwe twarze morderców, dosłownie „sfotografowanych” przez oczy nieszczęśnika dokładnie w chwili śmierci. Dwaj bracia, w końcu zrehabilitowani, będą mogli zająć się swymi przerwanymi karierami i dowiedzą się, że Balt został zabity podczas abordażu na piracki statek, na którym przebywał.

Rok 1875, w Irlandii. Malec, porzucone dziecko, jak wiele o tamtych czasach, najpierw jest wyzyskiwane przez osobnika poruszającego marionetkami. Współczujący ludzie następnie umieszczają go w szkole dla dzieci odrzuconych, gdzie żyje mu się niewiele lepiej. Przeżywa dzięki Gripowi, młodzieńcowi, który wziął go pod swoją opiekę. Kiedy szkołę niszczy pożar, młoda ekstrawagancka komediantka zabiera go ze sobą, ale po pewnym czasie rozpieszczania, nagle się go pozbywa. Wzruszona nędznym życiem dzieciaka, adoptuje go rodzina Mac Carthych. Tam Malec spędza w towarzystwie cztery szczęśliwe lata. Po brutalnej eksmisji, z powodu niezapłaconych rat dzierżawy, zostaje oddzielony od kochającej rodziny i pozostaje sam. W miarę swego dorastania Malec nabiera coraz więcej pewności siebie i marzy, by pewnego dnia zostać ważnym kupcem. Po krótkim pobycie przy młodym, aroganckim hrabi, zakłada mały interes i razem z Bobem, małym włóczęgą, którego uratował od samobójstwa, zajmują się handlem obwoźnym. Małe dzieciaki potrzebują dwa miesiące, by dotrzeć do Dublina; mają trochę uciułanych pieniędzy, które pozwalają im wynająć nieduży lokal w popularnej dzielnicy miasta. Zakładają w nim bazar, głównie wyspecjalizowany w zabawkach, i udaje się im przyciągać coraz większą liczbę klientów. Słuchając rad właściciela domu, Malec ostrożnie, ale sprytnie rozwija swój interes, nawet posuwając się do zakupu ładunku statku, co pozwala na otwarcie w sklepie nowego działu z produktami spożywczymi. Mimo osiągniętego sukcesu ciągle pamięta o tych, którzy pomogli mu w trudnych chwilach: odnajduje rodzinę Mac Carthych, która wyjechała za granicę i ofiarowuje im pieniądze niezbędne do odkupienia starej farmy. Poza tym łączy się ze swoim przyjacielem Gripem, którego udało mu się odnaleźć i namawia go do poślubienia Sissy, kasjerki z bazaru. W wieku szesnastu lat Malec już znajduje się w położeniu, którego można mu zazdrościć, ale wszystko pozwala sądzić, że jeszcze bardziej będzie się starał i zrealizuje swoje dziecięce marzenie.

To ostatnia część trylogii, która rozpoczęła się powieścią „Z Ziemi na księżyc” i kontynuowana była w utworze „Wokół Księżyca”. Faktycznie, dwadzieścia lat później odnajdujemy w niej trzech bohaterów tych powieści: prezesa Barbicane’a, sekretarza J. T. Mastona i kapitana Nicholla. Posiadając nieobliczalną wyobraźnię, ci niepoprawni artylerzyści tym razem zajęli się jeszcze bardziej imponu-jącym projektem niż podróż do naszego satelity, a mianowicie o zmianę nachylenia osi obrotowej kuli ziemskiej oś, co spowoduje inny kąt padania promieni słonecznych. Nasza stara planeta będzie wówczas posiadać umiarkowany klimat pod wszystkimi szerokościami geograficznymi, a bezpośrednią konsekwencją będzie stopienie się lodowców na biegunie północnym. należy dodać, że ziemie Arktyki zostały nabyte przez pewne towarzystwo, którego prezesem był Barbicane, ciągle przedsiębiorczy, bardzo poważnie rozważający eksploatację węgla kamiennego w kopalniach położonych na biegunie i jego okolicach! Niezbędne uderzenie, które ma przestawić ziemską oś, miało pochodzić z działa, jeszcze ogromniejszego od słynnej Kolumbiady. Tunel wydrążony w boku starego wulkanu Kilimandżaro miał pomieścić działo, mające wystrzelić pocisk o wadze stu osiemdziesięciu tysięcy ton, przy użyciu sekretnego materiału wybuchowego, wymyślonego przez kapitana Nicholla. Prace, wykonywane pod kierunkiem Barbicane’a, są szybko wykonywane dzięki wsparciu wysoko wynagrodzonemu lokalnemu władcy. Pomimo strachu i gniewu wszystkich narodów przeciwnych temu szalonemu projektowi – który oczywiście wywoła straszliwe kataklizmy – następuje odpalenie i niesamowita eksplozja wstrząsa afrykańską ziemią. W rzeczywistości nie następuje żadna zmiana w ruchu obrotowym Ziemi i nie dochodzi do żadnej katastrofy na naszej planecie. Dzieje się tak dlatego, że Maston, któremu powierzono obliczenia, mimowolnie popełnia kardynalny błąd, zresztą odkryty przez francuskiego inżyniera, Alcide’a Pierdeux. Maston staje się pośmiewiskiem swoich rodaków, zaklina się, że już nie będzie zajmował się matematyką, lecz poślubi bogatą wdowę, która od dawna okazywała mu żywe przywiązanie.

Dalszy ciąg powieści „Z Ziemi na Księżyc”. Po przerażającym uderzeniu podczas startu, trzej astronauci przekonują się, że są cali i zdrowi i lecą w kierunku „jasnowłosej Febe”. Natychmiast organizują sobie życie w malutkim pomieszczeniu, które zajmują z dwoma psami i siedmioma domowymi ptakami. Można byłoby od tego czasu obawiać się, że historia w zamkniętej, ciemnej puszce będzie toczyć się w monotonii i będzie bardzo dydaktyczna – jednak nic takiego się nie dzieje. Oczywiście autor podaje czytelnikowi mentorski opis Księżyca, ale cała podróż ozdobiona jest dramatycznymi lub zabawnymi wydarzeniami, jak również żartami niepoprawnego Mi-chela Ardana. Wkrótce pojawi się straszne niebezpieczeństwo, gdy okazuje się, że aluminiowy pocisk chybi celu i po całkowitym okrążeniu ciała niebieskiego może stać się jego satelitą. Nieszczęśni podróżnicy wydają się więc skazani na podążanie w przestrzeni kosmicznej, aż do samej śmierci. Próbują wówczas ostatecznego manewru, by upaść na Księżyc, używając rakiet; niestety, wynik tego działania jest odwrotny: zaczynają powracać na Ziemię, co oznacza , że w jednej chwili ulegną roztrzaskaniu. Pocisk z hukiem pojawi się w naszej atmosferze, ale na szczęście zanurzy w Oceanie Spokojnym; dzięki swej małej wadze i dużej wyporności szybko pojawi się na powierzchni wody i trzej ludzie zostaną wyłowieni przez okręt ratunkowy. Astronauci staną się bohaterami dnia i odbędą triumfalną podróż przez Stany Zjednoczone.

Na koniec wojny secesyjnej, Gun Club (Klub Artylerzy-stów) posiada w swoich szeregach najlepszych artylerzy-stów Stanów Zjednoczonych. Jednak z powodu zakończenia działań wojennych nie mają nic do roboty. Barbicane i Maston, czyli prezes i sekretarz klubu, zamierzają ożywić swoich kolegów, składając im propozycję wysłania kuli armatniej na Księżyc. Międzynarodowa subskrypcja, przeprowadzona z wielkim rozmachem, pozwala na skonstruowanie olbrzymiego działa, nazwanego Kolumbiadą. Ten potwór, liczący trzysta metrów długości zostaje wytopiony w wielu piecach, z których surówka płynie do pionowej studni wydrążonej w ziemi Florydy. Wówczas dochodzi do dwóch nieprzewidzianych wypadków: kapitan Nicholl, prawdziwy ekspert w sprawach dotyczących pancerzy ochronnych, krytykuje projekt, który uważa za niewykonalny, i zachęca Barbicane’a do pojedynku; z drugiej strony pojawia się śmiały Francuz, Michel Ardan, który pragnie zająć miejsce w pocisku. Używając siły swej dyplomacji, Ardanowi udaje się pojednać dwóch antagonistów, którzy decydują się mu towarzyszyć, a wcześniej przewidziana kula armatnia zastąpiona zostaje przez aluminiowy, cylindryczno-stożkowy pocisk, przygotowany i wyposażony z wielką starannością. W przewidzianym dniu trzej ludzie schodzą do Kolumbiady i urządzają się w pocisku, postawionym na czterystu tysiącach materiału wybuchowego. Gigantyczny wybuch wyrzuca w przestrzeń pocisk z trzema podróżnikami, a astronomowie całego świata zaczynają z niepokojem śledzić jego trasę; wkrótce dochodzą do wniosku, że raczej nie osiągnie celu, lecz będzie krążył wokół Księżyca. Jeśli przeważy przyciąganie Księżyca, astronauci spadną na to ciało niebieskie, jeśli nie, nieszczęśnicy będą jego satelitą. Co się stanie? Czytelnik uzyska odpowiedź w powieści zatytułowanej „Wokół Księżyca”.

Rok 1885. Bez wielkiego przekonania Marcel Lornans i jego kuzyn, Jean Taconnat, wsiadają na statek płynący do Algierii aby tam zaciągnąć się do oddziału strzelców afrykańskich. Tym samym parostatkiem płynie małżeństwo Désirandelle, ograniczeni, małomiasteczkowi mieszczanie, wiozą swego syna Agathocle'a do przyszłej narzeczonej, Louise Elissane, uroczej mieszkanki Oranu. Towarzyszy im ich przyjaciel, Clovis Dardentor, żywiołowy Perpignańczyk, dawny przemysłowiec, dysponujący znaczną fortuną. Clovis dostrega na pokładzie Marcela i Jeana i nawiązuje z nimi przyjacielskie stosunki. Po chwilowym postoju w Palma na Majorce, statek zawija do portu w Oranie. Wkrótce po wylądowaniu, Dardentor przedstawia obu kuzynów rodzinie Elissane. Louise szybko ulega czarowi i wdziękowi Marcela, natomiast zupełnie nie zwraca uwagi na narzeczonego, który miał być jej przeznaczony. Prawdą jest, iż Agathocle zupełnie nie błyszczy ani inteligencją ani nawet uprzejmością. Tymczasem Jeana ogarnia dziwaczna myśl: uratować życie Dardentorowi, w wyniku czego zostanie adoptowany i stanie się jego spadkobiercą. Stara się aby znaleźć dogodną okazję, aby dokonać z góry obmyślanego uratowania, ale jego wysiłki spełzają na niczym. Ironia losu sprawia, że to Dardentor staje się bohaterem podczas podróży przez Algierię: najpierw wyciąga Marcela z płonącego wagonu a następnie ratuje Jeana przed utonięciem. Biedny młodzieniec nigdy nie osiągnie swego celu, ponieważ nie zdołał zastrzelić lwa, który rzucił się na Dardentora; czyni to za niego Louise. Tak więc ona staje się przybraną córką Perpignańczyka. naturalnie Clovis popiera jej małżeństwo z Marcelem, lecz żeby pocieszyć Jeana bierze go pod swoją opiekę w charakterze "przybranego siostrzeńca". Jedynie Désirandelle'owie nie odniosą żadnej korzyści z tej podróży morskiej oraz lądowej. Powracają do Francji wściekli i rozgoryczeni.